ارزیابی تنوع ژنتیکی سنجد با استفاده از نشانگرهای مرفولوژیکی و مولکولی AFLP

در ‌‌این ‌‌تحقیق ‌‌تنوع ‌‌ژنتیکی ‌‌تعداد ‌‌30 ‌‌ژنوتیپ ‌‌سنجد ‌‌متعلق ‌‌به ‌‌زیستگاه‌‌های ‌‌استان ‌‌آذربایجان ‌‌شرقی ‌‌(مناطق ‌‌تبریز، ‌‌مراغه ‌‌و ‌‌ملکان) ‌‌با ‌‌استفاده ‌‌از ‌‌نشانگرهای ‌‌مرفولوژیکی ‌‌و ‌‌ملکولی ‌‌AFLP ‌‌ارزیابی ‌‌شد. ‌‌نتایج ‌‌آماره‌‌های ‌‌توصیفی ‌‌صفات ‌‌کمی ‌‌و ‌‌کیفی ‌‌بیانگر ‌‌وجود ‌‌تنوع ‌‌در ‌‌ژرم ‌‌پلاسم ‌‌مورد ‌‌ارزیابی ‌‌بود. ‌‌با ‌‌استفاده ‌‌از ‌‌الگوریتم ‌‌UPGMA ‌‌بر ‌‌پایه ‌‌صفات ‌‌کمی ‌‌و ‌‌کیفی، ‌‌ژنوتیپ‌‌ها ‌‌در ‌‌5 ‌‌گروه ‌‌قرار ‌‌گرفتند. ‌‌در ‌‌گروه ‌‌اول ‌‌بیشتر ‌‌ژنوتیپ‌‌های ‌‌منطقه ‌‌مراغه ‌‌و ‌‌در ‌‌گروه ‌‌سوم ‌‌بیشتر ‌‌ژنوتیپ‌‌های ‌‌منطقه ‌‌تبریز ‌‌قرار ‌‌گرفتند. ‌‌از ‌‌تعداد ‌‌14 ‌‌ترکیب ‌‌آغازگر ‌‌EcoRI-MseI ‌‌برای ‌‌انگشت‌‌نگاری ‌‌ژنوتیپ‌‌ها ‌‌استفاده ‌‌شد ‌‌و ‌‌در ‌‌مجموع ‌‌تعداد ‌‌439 ‌‌نوار ‌‌چند ‌‌شکل ‌‌تکثیر ‌‌شد. ‌‌براساس ‌‌معیار ‌‌تشابه ‌‌جاکارد، ‌‌کمترین ‌‌شباهت ‌‌ژنتیکی ‌‌(25‌‌ درصد) ‌‌بین ‌‌‌‌ژنوتیپ‌‌های ‌‌19 ‌‌(منطقه ‌‌ملکان) ‌‌و ‌‌27 ‌‌(منطقه ‌‌مراغه) ‌‌مشاهد ‌‌شد. ‌‌نتایج ‌‌تجزیه ‌‌به ‌‌مختصات ‌‌اصلی ‌‌بیانگر ‌‌پوشش ‌‌ژنومی ‌‌مناسب ‌‌نشانگرهای ‌‌AFLP ‌‌انتخاب ‌‌شده ‌‌در ‌‌این ‌‌مطالعه ‌‌بود. ‌‌بیشترین ‌‌مقدار ‌‌محتوای ‌‌اطلاعات ‌‌چندشکل ‌‌(0.83‌‌ درصد) ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌ترکیب ‌‌آغازگری ‌‌MTTT-EGA ‌‌و ‌‌کمترین ‌‌مقدار ‌‌آن ‌‌(0.33‌‌ درصد) ‌‌مربوط ‌‌به ‌‌ترکیب ‌‌آغازگری MGT- ‌‌ETA بود. ‌‌تجزیه ‌‌خوشه‌‌ای ‌‌با ‌‌استفاده ‌‌از ‌‌داده‌های ‌‌ملکولی ‌‌ژنوتیپ‌‌ها ‌‌را ‌‌در ‌‌3 ‌‌گروه ‌‌قرار ‌‌داد. ‌‌بر ‌‌ ‌‌این ‌‌اساس ‌‌توده‌‌هایی ‌‌با ‌‌توزیع ‌‌مناطق ‌‌جغرافیایی ‌‌مشابه ‌‌در ‌‌کنار ‌‌هم ‌‌قرار ‌‌نگرفتند، ‌‌لیکن ‌‌گروه‌بندی ‌‌بر ‌‌اساس ‌‌صفات ‌‌مرفولوژیکی ‌‌کمی ‌‌و ‌‌کیفی ‌‌تا ‌‌حدود ‌‌زیادی ‌‌با ‌‌توزیع ‌‌جغرافیایی ‌‌ژنوتیپ‌‌ها ‌‌همخوانی ‌‌نشان ‌‌داد. ‌‌این ‌‌نتایج ‌‌بر ‌‌اساس ‌‌نظریه ‌‌تکامل ‌‌همگرا ‌‌و ‌‌تا ‌‌حدودی ‌‌بدلیل ‌‌تکثیر ‌‌غیرجنسی ‌‌سنجد ‌‌از ‌‌ژنوتیپ‌‌های ‌‌مادری ‌‌محدود ‌‌و ‌‌توزیع ‌‌آنها ‌‌در ‌‌مناطق ‌‌جغرافیایی ‌‌مورد ‌‌مطالعه، ‌‌قابل ‌‌تفسیر ‌‌می‌‌باشد.