سنجش تطبیقی مولفه‌های حس مکان در عناصر کالبدی مساجد سنتی و معاصر شیراز (موردپژوهی مسجد حاج‌علی، مسجد مشیرالملک، مسجدالرجا و مسجد دانشگاه)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 360

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ATJIK-4-8_004

تاریخ نمایه سازی: 19 اسفند 1399

چکیده مقاله:

بیان مساله: حس مکان و احساس هویت و تعلق مکانی، از مهم‌ترین بحران‌های معماری معاصر است. با توجه به تحولات رخ داده در طراحی مساجد و نوآوری-های پیشنهادی در طرح کالبدی، عناصر و نشانه‌های این بنا، و نظر به جایگاه ویژه این کاربری در فرهنگ ایرانی – اسلامی، این پژوهش به دنبال کشف نقش عناصر کالبدی آشنای سنتی ساختار مسجد در ارتقای حس مکان و به دنبال آن، ایجاد حس دلبستگی و تعلق به مکان مسجد بوده‌ است. سوال تحقیق: ساختار اساسی در تحقیق حاضر بر این دو سوال استوار بوده که مولفه‌های کالبدی تاثیرگذار در ارتقای حس مکان در مساجد معاصر و سنتی کدامند و تاثیرگذاری آن‌ها در هر یک از ساختارهای سنتی و معاصر در شهر شیراز به چه صورت است؟ اهداف تحقیق: مقاله حاضر بر مبنای بررسی نقش مولفه‌های کالبدی در خلق حس مکان و ارتقای سطوح آن، با هدف ارائه تصویری مطلوب از نتیجه تقابل تفکرات معاصر و سنتی در طراحی مساجد، نگاشته شده‌ است. دستاورد این پژوهش می‌تواند در ارائه راهکار جدید طراحی و یا جایگزینی المان‌های سنتی با نشانه‌های جدید و موثر در تقویت حس مکان مسجد مورد استفاده قرار گیرد. روش تحقیق: این تحقیق از نوع کیفی - کمی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد که اطلاعات مورد نیاز در مرحله اول به صورت کتابخانه‌ای گردآوری‌ شده‌ و سپس معیارهای به دست آمده توسط پرسشنامه محقق‌ساخت در معرض ارزش‌گذاری توسط مخاطبین قرار داده شده‌اند. برای اثبات فرضیات تحقیق، از آزمون‌های تحلیل عاملی اکتشافی، میانگین، همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. مقادیر بالای 0.7 ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق نشان داد نتایج، قابل استناد و معتبر هستند. مهم‌ترین یافته‌ها و نتیجه‌گیری تحقیق: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مولفه‌های کالبدی در ساختار مسجد سنتی و معاصر سطوح مختلف حس مکان را تامین می‌کنند و تفاوت تنها در اولویت‌بندی آن‌هاست. ذکر این نکته ضروری است که با وجود اهمیت انکار ناشدنی عناصر نمادین و کالبدی، وجود این عناصر بدون فعالیت، سطوح بالاتر حس مکان که منجر به حفظ حیات یک مکان می‌شود را پاسخ نخواهد داد. از طرف دیگر حذف کلی این عناصر هویت‌ساز نیز، احساس تعلق و دلبستگی را تامین نخواهد کرد. بررسی ضرایب مسیر رگرسیونی به دست آمده، نشان می‌دهد که غیر از مناره و گنبد، همه مولفه‌های کالبدی در ساختار مساجد شیراز، دارای تاثیر مستقیم بر حس مکان می‌باشند. تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم این مولفه‌ها، در مجموع، در مساجد سنتی، بیشتر از مساجد معاصر می‌باشد.

نویسندگان

مرضیه شاهرودی کلور

کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

ملیحه تقی پور

استادیار معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

فائزه گریست

دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • بلخاری قهی، حسن. (1390). "مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی"، ...
  • توکلیان، زهرا و بهمنی­کازرونی، سارا. (1394، پاییز). "بررسی چگونگی انتظام ...
  • حبیبی، داود؛ رحمانی، ابوالفتح؛ کسالایی، افسانه و افتخاری یوسف­آباد، سید ...
  • حیدری، علی­اکبر؛ پیوسته­گر، یعقوب و کیایی، مریم. (1396). "بررسی نقش ...
  • حیدری، علی­اکبر؛ پیوسته­گر، یعقوب و کیایی، مریم. (1396). "جایگاه پایه­ای ...
  • رضایی، حسین؛ کرامتی، غزال؛ دهباشی شریف، مزین و نصیرسلامی، محمدرضا. ...
  • زارعی، آرزو و عرفانی، عطاالله. (1397). "بررسی عوامل اثرگذار در ...
  • شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط؛ کاربرد ...
  • صارمی، حمیدرضا و معروفی، حسام. (1396). "بررسی تطبیقی حس دلبستگی ...
  • عباسیان همدانی؛ فهیمه و دانشگر مقدم، گلرخ. (1393). "بررسی حس ...
  • فلاحت، محمدصادق و نوحی، سمیرا. (1391). "ماهیت نشانه­ها و نقش ...
  • فلاحت، محمدصادق. (1384). "نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد"، ...
  • کاشی، حسین و بنیادی، ناصر. (1392). "تبیین مدل هویت مکان-حس ...
  • کیانی، علیرضا و آرایش، شیوا. (1393). "مطالعه تطبیقی ساختار مساجد ...
  • محمدمرادی، آرش؛ یزدانفر، سید عباس؛ فیضی، محسن و نوروزیان ملکی، ...
  • مهدوی­نژاد، محمدجواد؛ مشایخی، محمد و بهرامی، منیره. (1393، زمستان). "الگوهای ...
  • نگین­تاجی، صمد. (1389). "مکان و حس مکان؛ بررسی نقش عوامل ...
  • هیلن برند، رابرت. (1389). "معماری اسلامی"، (ب. آیت الله زاده ...
  •  Canter, D. (1977). The psychology of place, Architectural Press. ...
  • Guthey, G. T., Whiteman, G., & Elmes, M. (2014). Place ...
  • Hashemnezhad, H., Heidari, A. A., & Mohammad Hoseini, P. (2013). ...
  • Hausmann, A., Slotow, R. O. B., Burns, J. K., & ...
  • Jepson, D., & Sharpley, R. (2015). More than sense of ...
  • Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2001). Sense of ...
  • Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment. In Place ...
  • Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci: Towards a phenomenology of architecture. Rizzoli. ...
  • Proshansky, H., Fabian, A., & Kaminoff, R. (1983). Place identity: ...
  • Relph, E. (1976). Place and Placelessness, Pion, London. ...
  • Richardson, W.J. (1963). Heidegger: Through Phenomenology to Thought, Martinus Nijhoff, ...
  • Smaldone, D., Harris, C., & Sanyal, N. (2005). An exploration ...
  • Staeheli, L. (2003). Place. In J. Agnew, K. Mitchell, & ...
  • Stedman, R. C. (2002). Toward a social psychology of place: ...
  • Stokols, D., & Shumaker, S. (1981). People in places: A ...
  • Ujang, N., & Zakariya, K. (2015). The notion of place, ...
  • Urquhart, J., & Acott, T. (2014). A sense of place ...
  • نمایش کامل مراجع