گفتمان‌های خدا – خلیفگی و خدا- پادشاهی در نصیحة الملوک امام محمد غزالی
محل انتشار: فصلنامه علوم سیاسی، دوره: 21، شماره: 83
سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 231
فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JCKE-21-83_005
تاریخ نمایه سازی: 19 اسفند 1399
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌ها و نظام ارزشی گفتمان حکومتی پادشاهی و خلیفگی در کتاب نصیحۀ الملوک امام محمد غزالی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در گفتمان حکومتی پادشاهی، پادشاه فرّه را از ایزدان گرفته و موظف به اجرای عدالت و استیفای حقوق انسانی است؛ رعیت نیز تابع بی‌چون و چرای پادشاه‌اند. در گفتمان حکومتی خلیفگی نیز، خلیفه، سایه‌ی خدا روی زمین است و ماموریت اجرای احکام و حدود الهی و احسان به مردم را به عهده دارد؛ مردم نیز باید تابع محض خلفا و امرا باشند. در گفتمان پیشنهادی غزالی رابطه‌ی دو گفتمان، تعاملی است نه تقابلی؛ بدین‌معنا که ارزش‌ها و مفاهیم از اسلام و سیستم، و آداب و شیوه‌ی حکومت از گفتمان پادشاهی وام گرفته شده است. تئوریسین‌هایی مانند غزالی قدرت را از آسمان‌ها گرفته و به شاه یا خلیفه اعطا کرده‌اند؛ از سوی‌دیگر، با ایجاد باورِ برگزیده‌بودن این افراد، مردم را تابع محض خلیفه ساخته و از آنها فرمان‌برهایی مطلق درست می‌کنند. در سراسر متن کتاب نصیحۀ الملوک نوع افعال برای پادشاهان پیشااسلامی، ماضی و مضارع اخباری با قطعیت زیاد است؛ اما فعل‌های مربوط به خلفا بیش‌تر التزامی است و اغلب از انشایی با دلالت امر غایب بهره می‌برد. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌ها و نظام ارزشی گفتمان حکومتی پادشاهی و خلیفگی در کتاب نصیحۀ الملوک امام محمد غزالی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در گفتمان حکومتی پادشاهی، پادشاه فرّه را از ایزدان گرفته و موظف به اجرای عدالت و استیفای حقوق انسانی است؛ رعیت نیز تابع بی‌چون و چرای پادشاه‌اند. در گفتمان حکومتی خلیفگی نیز، خلیفه، سایه‌ی خدا روی زمین است و ماموریت اجرای احکام و حدود الهی و احسان به مردم را به عهده دارد؛ مردم نیز باید تابع محض خلفا و امرا باشند. در گفتمان پیشنهادی غزالی رابطه‌ی دو گفتمان، تعاملی است نه تقابلی؛ بدین‌معنا که ارزش‌ها و مفاهیم از اسلام و سیستم، و آداب و شیوه‌ی حکومت از گفتمان پادشاهی وام گرفته شده است. تئوریسین‌هایی مانند غزالی قدرت را از آسمان‌ها گرفته و به شاه یا خلیفه اعطا کرده‌اند؛ از سوی‌دیگر، با ایجاد باورِ برگزیده‌بودن این افراد، مردم را تابع محض خلیفه ساخته و از آنها فرمان‌برهایی مطلق درست می‌کنند. در سراسر متن کتاب نصیحۀ الملوک نوع افعال برای پادشاهان پیشااسلامی، ماضی و مضارع اخباری با قطعیت زیاد است؛ اما فعل‌های مربوط به خلفا بیش‌تر التزامی است و اغلب از انشایی با دلالت امر غایب بهره می‌برد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
مهناز عباسی
گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :