بررسی شیوه‌های بلاغی حافظ در تشبیه‌ها و استعاره‌های پرکاربرد

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 262

فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LIAR-11-4_006

تاریخ نمایه سازی: 20 اسفند 1399

چکیده مقاله:

تشبیهات و استعاره­ها بر اثر گذر زمان ابتکار و نوآوری خود را از دست می­دهند و از فهرست صور خیال مطلوب بیرون رفته به تشبیهات و استعاره­های مرده بدل می­شوند. به همین سبب، شاعران برجسته برای جلب نظر مخاطبان با ابتکاراتی در شیوة بیان و تصرفاتی در تصاویر تکراری، آن را با شگردی متفاوت نوسازی می­کنند. حافظ از شاعرانی است که به مدد شگردهای هنری خاص خود، بهترین تصویرهای خیال­انگیز را با تصرفاتی در تشبیهات و استعاره­های پرکاربرد در اشعار خود ثبت کرده­ است. نگارنده در این پژوهش، به روش تحلیل محتوا، شیوه­های بلاغی حافظ در نوسازی تشبیهات و استعاره­های تکراری شعر او را بررسی می­کند. نتایج نشان می­دهد حافظ با توجهی هدفمند به طرح و تبیین انواع وجه­شبه مانند وجه­شبه ناآشنا، متعدد، تفضیلی و دوگانه در تشبیهات تکراری پرداخته ­است. همچنین با به­کارگیری انواع تشبیه مضمر، تعلیل، جمع، مقید و موقوف­المعانی، تشبیه تفضیل در ساخت­های ختلف و متنوع آن، به خلق فضاسازی­های تازه و تصاویر بدیع شاعرانه در تشبیهات متعارف روی آورده‌ است. نبوغ­ شاعر در نوآوری استعاره­های پرتکرار، از طریق ترکیب­های وصفی بدیع و آشنازدا، گاه با ساختار بدل بلاغی و نیز تأویل صفت در قالب جمله کاملا مشهود است. تجمیع و پیوند آرایه­ها شگرد دیگر شاعر در ماندگاری و پویایی شعر او در این زمینه است.

نویسندگان

فاطمه الهامی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع ...
  • آهنی، غلامحسین (1360). معانی و بیان، چ2، تهران: بنیاد قرآن.            ...
  • آزاد بلگرامی، میرغلامعلی (1382). غزالان الهند، تصحیح سیروس شمیسا، تهران: ...
  • پورنامداریان، تقی (1381). سفر در مه، تهران: نگاه. ...
  • پورنامداریان، تقی (1382). گمشده لب دریا (تأملی در معنی و ...
  • انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1367). دستور زبان فارسی، ...
  • حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد (1371). دیوان غزلیّات، چ 9، به ...
  • حیدری، علی و همکاران (1396). «بدل بلاغی محملی برای ایهام­سازی ...
  • خاقانی شروانی، افضل­الدین (1363). گزیدة اشعار خاقانی شروانی، چ 3، ...
  • خلیلی جهانتیغ، مریم (1380). سیب باغ جان (جستاری در ترفندها ...
  • خیام­پور، عبدالرسول (1388). دستور زبان فارسی، چ 14، تهران: نشر ...
  • رازی، شمس الدین محمدبن قیس (1373). المعجم فی معاییر اشعارالعجم، ...
  • رجایی، محمدخلیل (1353). معالم­البلاغه در علم معانی و بیان و ...
  • شمیسا، سیروس (1385). بیان، چ 3، ویراست 4، تهران: میترا. ...
  • ــــــــــــ (1381). نگاهی تازه به بدیع، چ 14، تهران: فردوس. ...
  • ــــــــــــ (1388). یادداشت­های حافظ، تهران: علمی. ...
  • طالبیان، یحیی (1384). «بررسی تشبیه در شعر عماد فقیه»، مجله ...
  • فرشیدورد، خسرو (1375). گفتارهایی در باره دستور زبان فارسی، تهران: ...
  • 18. فرشیدورد، خسرو،(1353). «توأم شدن تشبیه با عوامل دیگر زیبایی ...
  • قاسمی، رضا (1388). معانی و بیان تطبیقی، با مقدمه میرجلال ...
  • کزازی، میرجلال الدین (1375). زیباشناسی سخن پارسی (بیان)، چ 5، ...
  • 21. گلچین، میترا و کریمی، عباس (1395). «تشبیه قریب (مبتذل) ...
  • مازندرانی، محمد هادی (1376). انوارالبلاغه، به کوشش محمدعلی غلامی­نژاد، تهران: ...
  • مجد، امید و مهدوی­فر، سعید (1389). «نگاهی تازه به تشبیه ...
  • نظامی عروضی، احمد بن عمر (1382). چهارمقاله، چ 5، تصحیح ...
  • نظامی، الیاس­بن یوسف (1389). گزیده مخزن­الاسرار، چ 2، گزینش رضا ...
  • وحیدیان کامیار، تقی و عمرانی، علیرضا (1386). دستور زبان فارسی ...
  • وحیدیان کامیار، تقی (1379). بدیع از دیدگاه زیباشناسی، تهران: دوستان. ...
  • همایی، جلال­الدین (1370). معانی و بیان، تهران: هما. ...
  • نمایش کامل مراجع