ویژگی‌های ناگفتة شعر و فضای ادبی عصر قاجار

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 282

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LIAR-11-3_002

تاریخ نمایه سازی: 20 اسفند 1399

چکیده مقاله:

تحقیقات اصیل و بنیادی دربارة موضوع شعر دورة بازگشت و عصر پس از صفویه، نسبت به دوره‌های دیگر شعر فارسی بسیار اندک است. این مقطع تاریخی شاید به‌دلیل تقلید و تکرار از دیگر دوره‌های ادبی کم‌اهمیت‌تر باشد؛ ولی ترک و طرد بخش عظیمی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین و فراموشی و گمنامی آثار عمده و شاعران بزرگ این دوره نیز خسرانی بزرگ در پی خواهد داشت. همین کم‌مهری و ناچیزانگاری دربارة شعر دورة بازگشت سبب ناشناخته ماندن ویژگی‌های فضای ادبی آن دوره و قوانین حاکم بر آن شده‌است. با تأمل دقیق در جامعة ادبی، تعاملات میان شاعران و همچنین محصولات شعری این دوره به مؤلفه‌ها و مشخصاتی برمی‌خوریم که یا محصول این عصر است یا نسبت به دیگر ادوار شعر و ادب فارسی به‌صورت ممتازتری نمودار شده‌است. در این مقاله در دو بخش باعنوانِ 1. ویژگی‌های فضای ادبی دورة بازگشت و 2. ویژگی‌های شعر و ادب دورة بازگشت، به موضوعاتی همچون انجمن‌های ادبی و روابط حاکم بر آن، گسترش خوش‌نویسی و هنرورزی در میان شاعران، اعتبار بسیار شعر و ادب در میان درباریان، فراوانی خاندان‌های اهل فضل و هنر و تغییر تخلص خواهیم پرداخت. این ویژگی‌ها نمونه‌هایی شاخص و گاه منحصربه‌فردی است که در فضای ادبی عصر قاجار دیده می‌شود و پیشتر از دیدگان پژوهندگان پنهان بوده‌است. در این مقاله به تفصیل و با ذکر نمونه‌های متعدد این ویژگی‌ها بررسی و تحلیل می‌شود.  

نویسندگان

محمد ابراهیم ایرج پور

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع ...
  • 1. اوحدی، مجید (1345). «تاریخ انجمنهای ادبی اصفهان»، مجلة وحید، ...
  • ایرج‌پور، محمدابراهیم (1389). «شناخت‌نامة هدایت»، آینة میراث، شمارة 46، بهار ...
  • بهار، محمدتقی (1371). بهار و ادب فارسی، به‌کوشش محمد گلبن، ...
  • بیابانکی، سعید (1388). « انجمن های ادبی اصفهان از دیروز ...
  •  بیضایی، پرتو (1316). «شرح حال استاد صباحی بیدگلی کاشانی» ، ...
  • خاتمی، احمد (1373). ت‍اری‍خ‌ ادب‍ی‍ات‌ ای‍ران‌ در دوره‌ ب‍ازگ‍ش‍ت‌ ادب‍ی‌ ...
  •  خاوری، فضل‌الله حسینی شیرازی (1380). تاریخ ذوالقرنین، تحقیق ناصر افشارفر، ...
  • ـــــــــــــــــ (1378). تذکرة خاوری، تصحیح میرهاشم محدّث، تهران: زنگان. ...
  • رضاپور آکردی، محمد مهدی (1394). پژوهشی در شعر دورة نخست ...
  • رضایی و دیگران (1394). «تحلیل چند اصطلاح نقد ادبی در ...
  • رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم (1345). تاریخ خط و خطاطی، تهران: امیرکبیر. ...
  • رنجبری حیدرباغی، احمد (1394). «نگاهی به دو تذکرة شعر از ...
  • زرقانی، سید مهدی (1388). تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان ...
  • سپنتا، ساسان (1365). « انجمن های ادبی اصفهان»، مجلة آینده، ...
  • سپهر، محمدتقی (1377). ناسخ‌التواریخ (تاریخ قاجاریه)، به اهتمام جمشید کیان‌فر، ...
  • شفیعیون، سید سعید (1393). «گذری دیگرگون بر تذکره‌های ادبی»، مجلة ...
  • شکوری، ابوالفضل (1368). «نقش القاب در رجال‌شناسی»، مجلة یاد، پاییز، ...
  • شمس لنگرودی، محمد (1375)، م‍ک‍ت‍ب‌ ب‍ازگ‍ش‍ت‌: (ب‍ررس‍ی‌ ش‍ع‍ر دوره‌ه‍ای‌ اف‍ش‍اری‍ه‌، ...
  • شمیسا، سیروس (1375). سبک‌شناسی نثر، تهران: میترا. ...
  •  عضدی، احمدخان (1376). تاریخ عضدی ، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: ...
  •  شفیعی کدکنی، محمدرضا (11382). ادبیات فارسی از عصر جامی تا ...
  • ــــــــــــــــــ (21382). «روان‌شناسی اجتماعی شعر فارسی (در نگاه به تخلّص‌ها)»، ...
  • صداقت حسینی، سیدرضا (1390). «محبت‌نامه و ساقی‌نامة حکیم غلامعلی شیرازی»، ...
  • قدسی، منوچهر (1349). «یک خاندان فضل و هنر در اصفهان»، ...
  • محمودمیرزا قاجار (1394). گلشن محمود، تصحیح میرهاشم محدّث، کاشان: سفیر ...
  • مدایح نگار تفرشی، ابراهیم (1363). تذکرة ناصری و تذکرة مجدیه، ...
  • مسجدی، حسین (مصحح) (1385). تذکرة مآثر الباقریه، تألیف میرزامحمدعلی وفا ...
  • ــــــــــــــــــــــــــ (1390). مقدمة تذکرة مدایح المعتمدیه، تألیف میرزامحمدعلی مذّهّب، انتشارات ...
  • معلم حبیب‌آبادی ، محمدعلی (1362). مکار‌م‌الآثار، ج 4، اصفهان: مؤسسة ...
  • نقوی، علیرضا (1343). تذکره‌نویسی فارسی در هند و پاکستان، تهران: ...
  • همایی، جلال الدین (1308). «هما»، مجلة ارمغان، مرداد و شهریور، ...
  • ــــــــــــــــــ (1343). برگزیدة دیوان سه شاعر اصفهان، تهران: کتابفروشی فروغی. ...
  • ــــــــــــــــــ (1375). تاریخ اصفهان (مجلد هنر و هنرمندان)، به‌کوشش ماهدخت‌بانو ...
  • نمایش کامل مراجع