واکاوی عوامل ایمان‌ناپذیری اقوام از دیدگاه قرآن کریم با روش «تحلیل محتوای مضمونی»
محل انتشار: تحقیقات علوم قرآن و حدیث، دوره: 17، شماره: 4
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 312
فایل این مقاله در 31 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_TQH-17-4_005
تاریخ نمایه سازی: 24 اسفند 1399
چکیده مقاله:
قرآن ضمن اینکه هدف از ارسال رُسُل را إنذار عمومی مردم و دعوت به دین ذکر می‌کند، به‌طور واقع‌بینانه‌ای از امکانات، روش‌ها و چالش‌های مسیرِ دعوت نیز سخن گفته است. یکی از مهمترین این چالش‌ها، ایمان‌ناپذیری است. قرآن از انسان‌هایی سخن گفته که طی فرایندی، برای همیشه فاقد قابلیت ایمان‌آوری شده‌اند. فهم روشمند این فرایند و کشف عوامل آن، ما را با سطح تازه‌ای از دعوت به دین که بر مرحله پیشادعوت تکیه دارد، رهنمون می‌سازد.واکاوی آیات مربوط به ایمان‌ناپذیری در تحقیق حاضر، با روش تحلیل محتوای مضمونی و استفاده از رابطه هم‌نشینی در روش تحلیل گفتمان انجام شده است. عبارات «لا یُؤْمِنُونَ» و «ما کانُوا لِیُؤْمِنُوا»، محور آیات ایمان‌ناپذیری هستند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد دستیابی به شبکه‌ای از مضامین حولِ یک مفهومِ مرکزی، مستلزم به‌کارگیری یک روش متن‌محور با نگاه مجموعه‌ای به قرآن است. ایمان‌ناپذیری عده‌ای از انسان‌ها، ارتباط معناداری با شبکه مفهومی «تکذیب»، «طبع قلب»، «خُسران»، «ملأ»، «فسق» و «ظلم» دارد. انسانِ خاسر، انسانی است که ایمان‌ناپذیر شده است. خُسر در آیات متعددی از قرآن، معلولِ عواملی شمرده شده که از آن میان، عامل «تکذیب» نقش کلیدی دارد. تکذیب مرحله جدّی‌تری از تقابل با دین است که از سطوح بالای جامعه به‌طور مشخص «طبقه ملأ» آغاز و طیّ اقداماتِ چندگانه‌ای از سوی این طبقه با هدفِ تقابل با دعوتِ أنبیاء، به‌تدریج به سطوح میانی و پایینی جامعه تسری می‌یابد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
رامین طیاری نژاد
علوم قرآن و حدیث، علوم انسانی، تربیت مدرس، تهران، ایران
زهره اخوان مقدم
علوم قرآن، علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران
زهرا منصوری
علوم قرآن، علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :