بررسی عوامل مؤثر بر سطح کمال مدل ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل

مقدمه: مدل ذهنی تصویری ذهنی است که کاربر از یک نظام وکارکردهایش خلق می‌کند تا به عملیاتش در آن نظام کمک کند. پژوهش‌ها مشخص کرده‌اند رفتار اطلاع‌یابی در افراد متفاوت است و این تفاوت را می توان از طریق بررسی مدل‌های ذهنی آنان تشریح کرد. در واقع، فکر، رفتار و کنش‌های افراد توسط مدل‌های ذهنی آنان در بافت‌های تعاملی هدایت می‌شود. بعلاوهعوامل مختلفی بر شکل‌گیری مدل ذهنی کاربران از یک نظام تاثیر دارد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر تعیین عوامل تاثیرگذار بر سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل است. روش‌: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع توصیفی-پیمایشی و از نظر روش گردآوری داده‌ها ترکیبی است. جامعه پژوهش حاضر را دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه فردوسی مشهد در دو دسته علوم انسانی/اجتماعی و فنی‌-مهندسی تشکیل دادند که از هر گروه 15 نفر (30 نفر) به‌طور داوطلبانه در این پژوهش مشارکت کردند. ابزارهای گردآوری داده‌ها شامل مصاحبه نیمه‌ساختاریافته (با استفاده از مقیاس کمال مدل ذهنی (لی، 2007))، پرسشنامه سبک یادگیری کلب، آزمون گروهی شکل‌های نهفته، و پرسشنامه ی سواد اطلاعاتی است. ابتدا با استفاده از مصاحبه، نمره مدل ذهنی دانشجویان مشخص شد و سپس رابطه آن با سایر متغیرهای پژوهش مطابق سوالات ذیل بررسی شد. !. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل و سبک شناختی آنان (وابسته‌به‌زمینه، مستقل از زمینه) رابطه معناداری وجود دارد؟ 2. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل در سبک‌های یادگیری مختلف (واگرا، هم‌گرا، انطباق‌یابنده، جذب‌کننده) تفاوت معناداری وجود دارد؟ 3. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل و سواد اطلاعاتی آنان رابطه معناداری وجود دارد؟ 4. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل، در دو گروه فنی- مهندسی و علوم انسانی/اجتماعی، تفاوت معناداری وجود دارد؟ 5. آیا بین سطح کمال مدل‌ ذهنی دانشجویان از موتور کاوش گوگل، در دو گروه مردان و زنان، تفاوت معناداری وجود دارد؟ یافته ها: بین سبک شناختی و سطح کمال مدل‌ ذهنی رابطه معناداری وجود دارد. دانشجویان با سبک شناختی مستقل از زمینه نسبت به دانشجویان وابسته به زمینه از مدل ذهنی کامل‌تری برخوردارند. با این‌حال بین سطح کمال مدل‌ ذهنی و سبک یادگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین بین سطح کمال مدل‌ ذهنی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری مشاهده نشد.اما بین سطح کمال مدل ذهنی و مولفه بازیابی اطلاعات، رابطه معنادار، مثبت و متوسطی وجود داشت.ازطرف دیگر‌ بین سطح کمال مدل ذهنی و حوزه تحصیلی تفاوت معناداری وجود داشت و میانگین سطح کمال مدل ذهنی دانشجویان فنی-مهندسی نسبت به دانشجویان علوم انسانی/اجتماعی بیشتر بود. همچنین بین جنسیت و سطح کمال مدل‌ ذهنی رابطه معناداری مشاهده نشد. بحث و نتیجه‌گیری: توجه به مدل‌های ذهنی کاربران و عوامل موثر بر آن در طراحی رابط‌های کاربری کاربرپسندتر و شخصی‌سازی نظام‌ها و نیز در آموزش کاربران می‌تواند اثربخشی بیشتر نظام‌ها و آموزش‌ها را درپی داشته باشد. طراحی نظام‌ها با توجه به سبک شناختی کاربران می‌تواند باعث بهبود مدل ذهنی کاربران و اثربخشی بهتر کاوش‌ها و رضایت بیشتر کاربر گردد. توجه به حوزه تحصیلی دانشجویان در زمان آموزش کاربران می‌تواند اثربخشی آموزش‌ها را افزایش دهد. بعلاوه بررسی رابطه سبک یادگیری، سواد اطلاعاتی، و جنسیت با مدل ذهنی نیاز به پژوهش‌هایی بیشتر و با تعداد آزمودنی بیشتر دارد.