انعکاس ادب پایداری و نقش آن در بیداری عصر مشروطه در شعر بهار

ادبیات پایداری، نوعی از ادبیات است که دارای مفهومی عام در فرهنگ همۀ ملّت هاست و در هیچ قالب ویژۀ ملّی و یا چارچوب اجتماعی نمی گنجد؛ بلکه مرزهای قومی را می شکافد و وجدان عامّ بشری و ناخودآگاه جمعی را مخاطب قرار می دهد و نقشی اساسی در بیداری ملت ها دارد. ادب پایداری به ادب مقاومت معروف است و تحت تأثیر شرایطی خاص، از جمله استبداد داخلی، نبود آزادی های فردی و اجتماعی، استعمار و مبارزه با بیداد خارجی و یا تجاوز بیرونی پدید می آید. ادب پایداری در ادبیات تمامی ملّت ها شامل عناصری از جمله مردم، وطن، ستایش آزادی، ظلم ستیزی، مبارزه با استبداد، مقاومت علیه استعمار، بهره گیری از بنمایه های مذهبی و ... است. محمّدتقی بهار از جملۀ شاعران متعهَد عهد مشروطه است که در اشعار خود از مفاهیم پایداری استفادۀ زیادی کرده و نقشی مهم در بیداری اسلامی عهد مشروطه ایفا کرده است. نگارنده در این جستار، با روش تحلیلی توصیفی، به بررسی انعکاس مفهوم پایداری در یکی از قصاید معروف بهار پرداخته است. این قصیده شامل عناصر افشای ظلم و هویّت ظالم، بیان مظلومیّت مردم، تمسّک به پیامبر (ص) و امام رضا (ع)، ستایش آزادی و آزادیخواهان، نفی استعمار خارجی و اختناق داخلی، سعی در آگاهی مردم و ... است.