خاستگاه نظریه های نواندیشان دینی : دلایل معرفتی یا علل غیرمعرفتی

گرچه ما در مقام عمل و تکنولوژی چالش کمتری با مدرنیته داریم اما در مقام نظر و تصمیم گیری های مهم، مساله سنت و مدرنیته همچنان کلان مساله و خاستگاه بسیاری از مسائل دیگر ما است. لذا بازاندیشی در کارنامه نواندیشان دینی و محافظه کاران سنتی از جمله تحقیقات ضروری است. مقالات و کتاب هایی زیادی درباره خاستگاه جریان های روشنفکری و نواندیشی نگاشته شده است. اما اکثر این نوشتارها به خاستگاه تاریخی و زمانی این جریان پرداخته اند و به ندرت به تفکیک خاستگاه معرفتی و غیرمعرفتی نواندیشان پرداخته اند. آنچه که این نوشتار قصد بررسی آن را دارد بررسی میزان تأثیر عوامل غیرمعرفتی و عوامل معرفتی در آراء نواندیشان دین پژوه است. مطالعه تاریخی نواندیشی در ایران نشان می دهد که تأثیر علل غیر معرفتی بر نواندیشان بسیار ملموس و جدی است. اما در میزان تأثیر علل غیر معرفتی بر جریان نواندیشی و شخصیت های متعلق به این جریان باید قائل به یک تفکیک زمانی شویم. به این معنا که در دوران ظهور روشن فکری وزنه تأثیر علل غیر معرفتی از وزنه علل معرفتی سنگین تر است اما به مرور زمان و با پرداختن نواندیشان و روشنفکران به بنیادهای معرفتی و فلسفی، تاثیر علل غیرمعرفتی روند نزولی داشته است