مسئولیت پزشک در نظام حقوقی ایران

امروزه در اکثر نظام هاي حقوقی جهات مسئولیت پزشک مبتنی بر تقصیر است. بدین معنا که پزشکتنها در صورت ارتکاب تقصیر و اثبات تقصیر توسط زیان دیده، مسئول خسارات وارده به بیمار خواهد بود.در کشور ما زمان حاکمیت قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 به پیروي از نظر مشهور فقهاي امامیهمسئولیت مطلق پزشک مورد تصریح قرار گرفته بود و اکنون در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392قانون گذار به دلایل مختلفی همچون نیازهاي روز جامعه و ایرادهاي وارده بر این نظریه، مسئولیتتقصیري پزشک را مورد پذیرش قرار داده است. این در حالی است که به نظر می رسد این نظریه نیز بهطور مطلق نمی تواند در حل مشکلات موجود در این زمینه کارساز باشد. در سال هاي اخیر کشور فرانسهدر زمینه مسئولیت پزشک تدابیري اندیشیده و با استفاده از نظریه هاي مختلف حقوقی گام هاي بلنديجهت تعدیل نظریه تقصیر، تدوین قوانین خاص در زمینه مسئولیت پزشک، ایجاد نظام هایی خاص بهمنظور حفظ هرچه بیشتر حقوق بیماران برداشته است. در کشور ما اگرچه با تصویب قانون مجازاتاسلامی مصوب 1392 تحولاتی در زمینه قوانین مرتبط با مسئولیت پزشک ایجاد شد. اما هنوز نواقص وخلأهایی همچون حفظ حقوق بیماران، جبران خسارت از بیماران در هنگام بروز حادثه، رفع نواقصموجود در پذیرش مسئولیت تقصیري پزشک و ابقا نهاد برائت و وجود برخی مواد غیر ضروري و تکراريدر این قانون قابل بحث و بررسی است. برائت مفهومی بر گرفته از فقه و حقوق اسلامی است و بهمعناي شرط عدم مسئولیت پزشک در برابر بیمار به هنگام بروز خسارات ناشی از اقدامات درمانی است. ازجمله دلایل توجیه این نهاد در زمان حاکمیت قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 تعدیل نظریهمسئولیت مطلق پزشک بیان شد. این نهاد علی رغم ایرادات حقوقی وارده بر آن و تغییر رویکرد قانونگذار در خصوص مبناي مسئولیت پزشک بار دیگر در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ابقا شد.