بررسی بهره وری سرمایه در بخش کشاورزی ایران و تحلیل روند تغییرات آن

سرمایه را میتوان مهمترین و پربحث ترین متغیر در تئوریهای رشد بهشمار آورد و بهره وری آن نقش تعیین کننده ای در تحقق اهداف رشد اقتصادی دارد. برخلاف تئوری های ایستا که بازدهی ثابتی برای سرمایه در نظر میگیرند بررسی روند بازدهی سرمایه در بخش کشاورزی بیانگر دو دوره مشابه نزولی در دوران پیش از انقلاب و سالهای پس از جنگ تحمیلی، و یک دوره صعودی در دوران پس از انقلاب و سالهای جنگ تحمیلی است. این مطالعه به دنبال تحلیل این روند 50 ساله بازدهی سرمایه و قیاس آن با روند ارزش افزوده بخش کشاورزی و نیز سایر متغیرهای مطرح در تابع تولید است تا بتواند نشان دهد چرا افزایش سرمایه در بخش کشاورزی، منجر به خلق متناسب ارزش افزوده، نشده است. نتایج حاکی از آن است که ورود سرمایه در بخش کشاورزی متناسب با سایر نهاده ها و عوامل تولید نبوده است. در واقع، اغلب نهاده های تولبد متناسب با افزایش موجودی سرمایه تغییر نکرده اند. بر این اساس، در برنامه های رشد بخش کشاورزی نباید صرفا بر روی سرمایه فیزیکی تأکید نمود و لازم است رویکردهای چندگانه ای در قبال، افزایش سطح آگاهی، دانش و مهارت و توانمندی نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی، بهمنظور غلبه بر محدودیتهای انسانی؛ توسعه دانش و فناوری برای انتقال تابع تولید؛ توجه به مقوله اقتصاد مقیاس برای غلبه بر محدودیت ناشی از مقیاس؛ و تلاش برای رفع محدودیتهای زیرساختی و نهادی را اتخاذ شود.