بررسی تطبیقی مفهوم خرد در اندرزهای دینکرد ششم و شاهنامه فردوسی

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 393

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RPLL-9-4_003

تاریخ نمایه سازی: 1 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

خرد در اندیشة ایرانی، شالودة جهان هستی است و جنبه‌های گوناگون زندگی مادی و معنوی انسان را در بر می‌گیرد. اندرزنامه‌های پهلوی، آیینة باورهای کهن زرتشتی هستند و خردگرایی در آنها نمود بارزی دارد؛ از آن جمله به کتاب ششم دینکرد، مهم‌ترین پندنامه به زبان پهلوی، می‌توان اشاره کرد. در شاهنامة فردوسی نیز که میراث‌دار اندیشه‌ها و ذخایر اندرزی پیش از اسلام است؛ خرد یکی از مفاهیم بنیادی است و در نقش‌ها و کارکردهای متنوع جلوه‌گر می‌شود. نگارندگان این مقاله می‌کوشند به شیوة تطبیقی و با تحلیل محتوا، نقش و جایگاه خرد را در اندرزهای دینکرد ششم و شاهنامه فردوسی بازنمایند. برپایة نتایج پژوهش، مفهوم خرد در این دو کتاب، همسانی‌های بسیاری دارد؛ خرد در دینکرد ششم، به‌جز معنای اصلی خود، نیروی فهم و درک، بخشی از نظام جامع دینی اورمزد است که خداوند از طریق آن، جهان را آفریده است و نگاهداری می‌کند؛ بنابراین همه نیکی‌ها و بدی‌ها برپایه آن سنجیده می‌شود. این نگاه به مفهوم خرد، در شاهنامه نیز بسیار آشکار است. برخی از اندرزهای خردگرایانة دینکرد ششم و شاهنامه، نه‌تنها ازنظر معنایی، بلکه در شیوة بیان و صور خیالی مانند تشبیه و تمثیل نیز به یکدیگر شباهت دارند.گفتنی است  برای برخی از همسانی‌های دینکرد ششم و شاهنامه شاهدی در متون دیگر پهلوی یافت نشد؛ چنان‌که در دینکرد ششم برای بیان ارتباط خرد و دانش، تمثیل زیبای زمین و آب به کار رفته است و شبیه این تمثیل در شاهنامه نیز مشاهده می‌شود. این شباهت‌ها دلیلی بر تأثیر‌پذیری مستقیم شاهنامه از دینکرد ششم یا منبع یکسان دو کتاب است.

نویسندگان

زهرا دلپذیر

دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

محمد بهنام فر

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

محمد رضا راشد محصل

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • 1- قرآن کریم. ...
  • 2- آمدی، عبدالواحد بن محمد (1378). غررالحکم و دررالکلم، ج2، ...
  • 3- آموزگار، ژاله (1386). زبان، فرهنگ و اسطوره، تهران: معین. ...
  • 4- --------  (1393). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سازمان مطالعه و ...
  • 5- آهنگری، فرشته (1392). کتاب ششم دینکرد، تهران: صبا. ...
  • 6- ابن مسکویه، ابوعلی احمد بن محمد (1355). جاودان خرد، ...
  • 7- برقی، احمد بن محمد (1371 ق). المحاسن، 2ج، قم: ...
  • 8- بویس، مری (1374). تاریخ کیش زرتشت، ترجمه همایون صنعتی‌زاده، ...
  • 9- بهار، مهرداد (1389). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه، ...
  • 10- بهنام‌فر، محمد (1387). وحی دل مولانا، مشهد: به نشر ...
  • 11- تبریزی، محمدحسین بن خلف (1362). برهان قاطع، ج2، به ...
  • 12- تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. ...
  • 13- --------- (1391). مینوی خرد، به کوشش ژاله آموزگار، تهران: ...
  • 14- خالقی مطلق، جلال (1387). «از شاهنامه تا خداینامه»، نامه ...
  • 15- خطیب، حسام (1999). آفاق الادب المقارن: بیروت: دارالفکر معاصر. ...
  • 16- دوستخواه، جلیل (1370). اوستا، ج1، تهران: مروارید. ...
  • 17- ---------- (1377). «آز و نیاز دو دیو گردن فراز»، ...
  • 18- دوفوشه‌کور، شارل هانری (1374). تن پهلوان و روان خردمند، ...
  • 19- دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت نامه، تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، ...
  • 20- راشدمحصل، محمدتقی (1385). وزیدگی‌های زادسپرم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • 21- زریاب‌ خویی، عباس (1374). «نگاهی تازه به مقدمه شاهنامه»، ...
  • 22- زنر، آر. سی (1375). طلوع و غروب زردشتی‌گری، ترجمه ...
  • 23- سبزیان‌پور، وحید (1390). «جلوه‌های خردورزی ایرانیان در شاهنامه و ...
  • 24- سجادی، سید جعفر (1361). فرهنگ علوم عقلی، تهران: انجمن ...
  • 25- شاکد، شائول (1381). از ایران زرتشتی تا اسلام، ترجمه ...
  • 26- صرفی، محمدرضا (1383). «مفهوم خرد و خاستگاه‌های آن در ...
  • 27- صفا، ذبیح‌الله (1363). حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ ...
  • 28- صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره ...
  • 29- طالبی، بهروز؛ راشد محصل، محمدرضا (1393). فرهنگ خرد در ...
  • 30- عریان، سعید (1371). متون پهلوی، تهران: کتابخانه ملی. ...
  • 31- غروی، مهدی (1356/2536). پژوهش در شاهنامه، تهران: هنر و ...
  • 32- غفاری ساروی، حسین (1383). عقل در آیینه نقل، ساری: ...
  • 33- فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، 8ج، ...
  • 34- فرنبغ دادگی (1369). بندهش، به کوشش مهرداد بهار، تهران: ...
  • 35- فره‌وشی، بهرام (1381). فرهنگ زبان پهلوی، تهران: مؤسسه انتشارات ...
  • 36- کاشانی، عزالدین محمود بن علی (1389). مصباح‌الهدایه و مفتاح ...
  • 37- کرمانی، سعید (1391). معنی‌شناسی عقل در قرآن کریم، تهران: ...
  • 38- کریستین‌سن، آرتور (1355/2535). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی، تبریز: ...
  • 39- کفانی، محمّد عبدالاسلام (1389). ادبیات تطبیقی، ترجمه سید حسین ...
  • 40- کویاجی، جهانگیر کوروجی (1371). پژوهش‌هایی در شاهنامه، گزارش از ...
  • 41- ماهیار نوابی، یحیی (1338). «یادگار بزرگمهر، متن پهلوی و ...
  • 42- ------------ (1339). «اندرز پوریوکتیشان»، نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، ...
  • 43- ----------- (1340). «واژه‌ای چند از آذرباد مارسپندان»، نشریه دانشکده ...
  • 44- مزداپور، کتایون (1380). «خیم و خرد فرخ مرد»، فرهنگ، ...
  • 45- ---------- (1386). اندرزنامه‌های ایرانی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. ...
  • 46- مسکوب، شاهرخ (1374). «بخت و کار پهلوان در آزمون ...
  • 47- ملکیان، مصطفی (1377). تاریخ فلسفه غرب، تهران: دفتر همکاری ...
  • 48- موسوی، کاظم؛ خسروی، اشرف (1389). پیوند خرد و اسطوره ...
  • 49- میرزای ناظر، ابراهیم (1373). اندرز اوشنر دانا، تهران: هیرمند. ...
  • 50- میرفخرایی، مهشید (1367). روایت پهلوی، متنی به فارسی میانه، ...
  • 51- ------------ (1388). «خرد بهتر از هر چه ایزدت داد»، ...
  • 52- ------------ (1392). بررسی دینکرد ششم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ...
  • 53- ناس، جان (1372). تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، ...
  • 54- نحوی، اکبر (1390). «ده دیو از فارسی میانه تا ...
  • 55- وجدانی، فریده (1391). «نقد خرد در شاهنامه»، پژوهش زبان ...
  • 56- هرن، پاول؛ هوبشمان، هانریش (1394). فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی، ترجمه ...
  • 57- هینلز، جان (1371). شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار ...
  • 58- Anklesaria,T.D.(1976).Datistan- i Dinik. Part I, pursishn IXL, shiraz. ...
  • 59- Madan,D.M,(ed).(1911).The Complete Test of Pahlavi Dinkard,II,Bombay. ...
  • 60- Safa,Z & Shaked,Sh.(1985). «Andarz».Encyclopaedia Iranica.vol.II,Fasciele. ...
  • 61- Tavadia ,J.C,(ed).(1956).Die mittlepersische Sprache und Literatur der Zarathustrier.leipzig. ...
  • نمایش کامل مراجع