تحلیل دگرگونی شخصیت شیرین از روایت فردوسی تا روایت نظامی با‌تکیه‌بر عناصر گفتمان‌مدار شاهنامه و خسرو و شیرین

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 250

فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RPLL-9-4_006

تاریخ نمایه سازی: 1 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

در این پژوهش تلاش می‌شود تا شخصیت شیرین و دگرگونی آن در دو روایت داستانی شاهنامه و خسرو و شیرین به روش تحلیل گفتمان بررسی شود. نویسندگان  می‌کوشند تا نشان دهند چگونه عوامل زبانی و فرازبانی ـ مانند شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی ـ و نیز جهان‌بینی فردوسی و نظامی در بازنمایی این شخصیت مؤثر بوده است. در این جستار افزون‌بر تغییر گفتمان سیاسی ـ فرهنگی عصر سامانی و غزنوی به گفتمان عصر سلجوقی، نگرش فردوسی و نظامی به زن نیز بررسی می‌شود تا دریافته شود که این نگرش‌ها تا چه اندازه در دگرگونی شخصیت شیرین تأثیر داشته‌اند. برپایة این پژوهش شیرین در شاهنامه دو چهرة متفاوت منفی و مثبت دارد که به سبب جهان‌بینی طبقاتی و روابط قدرت حاکم بر متن شکل گرفته است. شیرین در خسرو و شیرین به سبب تغییر نوع ادبی متن و برخورد جهان‌بینانة نظامی با این شخصیت، هویّتی متفاوت می‌یابد و از کنیزکی رومی به شاهدختی ارمنی تبدیل می‌شود. 

نویسندگان

اسما حسینی مقدم

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

ابوالقاسم قوام

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • 1- آقاگل‌زاده، فردوس (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات»، ادب‌پژوهی، ...
  • 2- بلعمی، ابوعلی محمّد (1353). تکمله و ترجمة تاریخ طبری ...
  • 3- بیگدلی، غلامحسین (1369). چهرة اسکندر در شاهنامة فردوسی و ...
  • 4- پاک‌نیا، محبوبه (1385). «خوانشی از زن در شاهنامه»، مطالعات ...
  • 5- --------- (1388). رودابه و سودابه؛ سیمای سیاسی- اخلاقی زن ...
  • 6- ثروتیان، بهروز (1382). نظامی گنجه‌ای، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. ...
  • 7- ثعالبی، ابومنصور (1963م). تاریخ غررالسیر المعروف بکتاب غرر اخبار ...
  • 8- حجازی، بنفشه (1370). زن به ظنّ تاریخ، تهران: شهرآشوب. ...
  • 9- حسینی، مریم (1388). ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات فارسی، تهران: ...
  • 10- دالوند، لیلا (1389). الهة پنهان: تصویر زن در شاهنامة ...
  • 11- زاهدی، زین‌الدین (جعفر) (بی‌تا). روش گفتار (علم البلاغة)، مشهد: ...
  • 12- زرین‌کوب، عبدالحسین (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: ...
  • 13- شمیسا، سیروس (1373). معانی، تهران: نشر میترا. ...
  • 14- صفا، ذبیح‌الله (1378). تاریخ ادبیات در ایران جلد دو، ...
  • 15- غلامرضایی، محمّد (1393). داستان‌های غنایی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ...
  • 16- غلامی‌نژاد، محمّدعلی؛ تقوی، محمّد؛ براتی، محمّدرضا (1386). «بررسی تطبیقی ...
  • 17- فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامه دفتر هشتم، به کوشش جلال ...
  • 18- فرکلاف، نورمن (1387). تحلیل انتقادی گفتمان، مترجمان فاطمه شایسته‌پیران  ...
  • 19- کیا، خجسته (1371). سخنان سزاوار زنان در شاهنامة پهلوانی، ...
  • 20- مزداپور، کتایون (1383). داغ گل سرخ و چهارده گفتار ...
  • 21- مظاهری، علی‌اکبر (1373). خانوادة ایرانی در روزگار پیش از ...
  • 22- موسوی، حسن (1382). فرهنگ و تمدّن ساسانی، شیراز: آرمان‌گرا. ...
  • 23- مهذّب، زهرا (1374). داستان‌های زنان شاهنامه، تهران: مرکز فرهنگی ...
  • 24- مهربان، جواد (1387). جامعه‌شناسی شعر فارسی از ابتدا تا ...
  • 25- میرخواند، محمّد بن سید برهان‌الدین (1338). تاریخ روضةالصفا، ج1، ...
  • 26- نظامی گنجه‌ای (1386). خسرو و شیرین، تصحیح بهروز ثروتیان، ...
  • 27- وحیدیان کامیار، تقی (1381). دستور زبان فارسی، تهران: سمت، ...
  • 28- یارمحمّدی، لطف‌الله (1385). ارتباطات از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی، تهران: ...
  • نمایش کامل مراجع