بررسی چندمعنایی فعل‌های «ایستادن» و «نشستن» در تاریخ بلعمی و مقایسۀ آن با شواهدی از فارسی میانه و فارسی معاصر

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 280

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RPLL-11-1_004

تاریخ نمایه سازی: 1 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

این تحقیق، پژوهشی معنی‌شناختی ـ تاریخی است که دو فعل سادۀ «ایستادن» و «نشستن» را در تاریخ بلعمی ازنظر معنایی بررسی کرده است. برای دستیابی به نتیجه‌ای جامع‌تر و کامل‌تر، نتایج این بررسی با معانی مختلف این دو فعل در متون فارسی میانه و شواهدی از فارسی معاصر مقایسه شده است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که از دو مؤلفۀ اصلی فعل «ایستادن» یعنی «+سرپابودن» و «+سکون» ـ که برآمده از مفهوم ریشۀ ایرانی باستان این فعل است ـ مؤلفۀ «+سکون» چه به‌صورت عینی و فیزیکی و چه به‌صورت انتزاعی و ذهنی در بیشتر ابعاد معنایی این فعل مشترک است. همچنین بررسی «ایستادن» ازنظر کاهش و گسترش معنایی در یک نگاه کلی و تنها برپایۀ تعداد معانی فعل‌ها بیانگر این است که «ایستادن» در تاریخ بلعمی نسبت‌به دورۀ میانه گسترش معنایی و در دورۀ معاصر نسبت‌به تاریخ بلعمی کاهش معنایی داشته است. بررسی فعل «نشستن» از دیدگاه مؤلفه‌های معنایی نشان‌دهندۀ این است که دو مؤلفۀ «+جهت پایین» و «+سکون» ـ که برگرفته از معنای ریشۀ ایرانی باستان این فعل است ـ چه به‌صورت عینی و فیزیکی و چه به‌صورت انتزاعی یا ذهنی در بیشتر معانی این فعل دیده می‌شود. همچنین مقایسۀ معنایی فعل «نشستن» در دوره‌های مختلف بیانگر آن است که این فعل در هر دوره نسبت‌به دورۀ پیشین خود گسترش معنایی داشته است. درمجموع با توجه به مؤلفه‌های معنایی مشترک میان معانی مختلفِ هریک از این دو فعل، می‌توان «ایستادن» و «نشستن» را فعل‌هایی چندمعنا خواند.

نویسندگان

نرجس بانو صبوری

استادیار گروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

زهرا حامدی شیروان

دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

شهلا شریفی

دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • 1- ابوالقاسمی، محسن (1389). تاریخ زبان فارسی، تهران: سمت. ...
  • 2- ارداویراف‌نامه (1372). ترجمۀ فیلیپ ژینیو، ترجمه به فارسی ژاله ...
  • 3- افراشی، آزیتا؛ صامت جوکندان، سید سجاد (1393). «چندمعنایی نظام‌مند ...
  • 4- انوری، حسن و دیگران (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: ...
  • 5- بررسی دینکرد ششم (1392). ترجمه و تحقیق مهشید میرفخرایی، ...
  • 6- بلعمی، ابوعلی (1392). تاریخ بلعمی، به تصحیح محمدتقی بهار ...
  • 7- بندهش (1369). ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: توس. ...
  • 8- پالمر، فرانک (1374). نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمة کوروش ...
  • 9- چنگیزی، احسان؛ عبدالکریمی، سپیده (1395). «ابعاد معنایی «انداختن» و ...
  • 10- رضائی باغ‌بیدی، حسن (1388). تاریخ زبان‌های ایرانی، تهران: دایرة‌المعارف ...
  • 11- شریفی، لیلا (1388). «رویکردی شناختی به یک فعل چندمعنای ...
  • 12- صفوی، کورش (1384). فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی، تهران: فرهنگ معاصر. ...
  • 13- ---------- (1387). درآمدی بر معناشناسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و ...
  • 14- عبدالکریمی، سپیده؛ چنگیزی، احسان (1396). «بررسی درزمانی ابعاد معنایی ...
  • 15- گندم‌کار، راحله (1395). «بررسی چندمعنایی فعل «خوردن»؛ نمونه‌ای از ...
  • 16- لاینز، جان (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمه کورش ...
  • 17- مرشدلو، جواد (1388). «تاریخ‌نامه بلعمی و تاریخ طبری»، کتاب ...
  • 18- منصوری، نیلوفر (1387). بازنمایی افعال مرکب در وردنت فارسی، ...
  • 19- مینوی خرد (1380). ترجمۀ احمد تفضلی، تهران: توس. ...
  • 20- نجفی، ابوالحسن (1378). فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر. ...
  • 21- وزیدگی‌های زادسپرم (1385). ترجمه و تحقیق محمدتقی راشد محصل، ...
  • 22- Allan, K. (1986). Linguistic Meaning,Neuauflag: Routledge & Kegan. ...
  • 23- Bartholomae, Ch. (1961). Altiranisches Wörterbuch, Strassburg: Karl J. Trubner. ...
  • 24- Erdeljić, D. V. (2013)."The polysemy of verbs expressing the ...
  • 25- Geeraerts, D. (1997). Diachronic Prototype Semantics: A Contribution to ...
  • 26- Kent, R.G. (1953). Old Persian, Connecticut: New Heaven. ...
  • 27- Koptejevskaja-Tamm, M. (2008). "Approaching Lexical typology", In From Polysemy ...
  • 28- Kroeger, P.R. (2018).Analyzing meaning: An introduction to semantics and ...
  • 29- Newman, J. & S. Rice (2004). "Patterns of usage ...
  • 30- Newman, John (2009). "English posture verbs: An experientially grounded ...
  • 31- Pokorny, J. (1956). Indogermanisches Etymologisches Wörterbuch, Tübingen: Francke Verlag. ...
  • 32- Rix, H. (2001). Lexicon der Indogermanischen Verben, Wiesbaden: Ludwig ...
  • 33- Tylor, J.R. (1995). Linguistic Categorization, Prototypes in Linguistic Theory, ...
  • نمایش کامل مراجع