رهیافتی به فمینیسم اسلامی: خوانش دیدگاه سعدیه شیخ و پردازش فمینیستی او از آرا ابنعربی

از مسائل بحث‏برانگیز چند دهه اخیر مساله و جایگاه زن در اسلام است. جریانهای فکری مختلف از منظر خاص خود به این حوزه ورود کرده اند. در این بین، جریان موسوم به «فمینیسم اسلامی» که در طی چند دهه اخیر رشد روزافزونی داشته اند، با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، تاریخی و عرفانی به این موضوع پرداخته اند. در مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، سیر تاریخی دیدگاههای سعدیه شیخ به عنوان یکی از شخصیتهای جریان فمینیست اسلامی استخراج و نشان داده شده که وی پیش از آشنایی با عرفان و تصوف اسلامی، با الهام از نگرش فضل الرحمان و با استفاده از قابلیتهای زبانی زبان وحی وتوجه به زمینههای تاریخی ظهور متن و از روش هایی همچون هرمنوتیک فمینیستی درباره زنان قلم فرسایی کرده اما پس از آشنایی با عرفان اسلامی و به خصوص ابن عربی، تحقیقات سعدیه شیخ با پردازشی فمینیستی از آرا ابن عربی تغییر یافته است. وی با هدف فراهم کردن مباحث انسان شناختی لازم برای بازبینی اساسی فقه و کمک به شکلگیری فقه نوظهور فمینیستی به مفاهیمی همچون «انسان کامل» و «صفات جلال و جمال» با خوانشی فمینستی توجه کرده است که در برخی مسائل چالشی همچون «درجه» (برتری مرد بر زن)، «شهادت زنان» و «آفرینش حوا از دنده چپ آدم» تجلی یافته است.