بررسی خویشکاریها و شخصیتپردازی در داستان حضرت سلیمان (ع) در قرآن کریم براساس نظر پراپ

خویشکاریها و شخصیتپردازی دو رکن اساسی در داستاننویسی است. خویشکاریها به پارهای از عملکردهای محدود برای پیش­برد سیر طبیعی داستان و شخصیتپردازی به نحوه گزینش، چیدمان و ورود شخصیتها به داستان و نقش شخصیتها در داستان میپردازد. پژوهش حاضر به بررسی خویشکاریها برمبنای دیدگاه پراپ و نحوه شخصیتپردازی بر مبنای دیدگاه پراپ و ریمون-کنان در داستان حضرت سلیمان (ع) در متن قرآن پرداخته است. نتایج حاکی از این است که: (۱) علیرغم استفاده از خویشکاریهای مشابه داستانهای عامیانه، پارهای از خویشکاریهای قرآن کریم از لحاظ تیپ با تقسیمبندی پراپ مطابقت کامل ندارد. (۲) این خویشکاریها هدفمند، مختصر، و در مواردی معنوی­اند. (۳) داستانهای کوتاه ذکر شده درباره سلیمان(ع) در قرآن همه یک حرکت دارند. به جز داستان ذکر شده در سوره انبیا که از طریق خویشکاری کار دشوار بسط یافته، در سه داستان دیگر بسط از طریق خویشکاری کار دشوار و کشمکش-پیروزی دیده نمیشود. علاوه بر این، علی­رغم ماهیت متفاوت بعضی از خویشکاریها با تحلیل پراپ، شاهد تطابق نسبی الگوهای این داستانها با الگوهای چهارگانهی پراپ هستیم. (۴) تفاوتهای کشفشده در تحلیل شخصیتپردازی از جمله: یاریگری موجودات شریر برای قهرمان نیز موید ماهیت متفاوت این داستانها با افسانههاست.