عمرو بن بحر جاحظ

جاحظ مانند ولتر، نویسند? سرشناس فرانسوی، ادیب فیلسوف است، یعنی بعد ادبی وی بر بعد فلسفیاش غالب است. او مانند سایر ادیبان و نویسندگان بزرگ جهان به هم? علوم و معارف عصرش اعم از فلسفه و کلام و سیاست و اقسام و الوان آداب و ادیان و مذاهب اشراف داشته و در برخی از آنها ماهر و حاذق بوده وکتاب و رساله نوشته است. بزرگترین امتیاز جاحظ در میان نویسندگان عهد قدیم در این است که او مانند نویسندگان معروف عهد جدید و معاصر دربار? واقعیات زندگی و مسائل روز جامعه از قبیل برتری نژادی، اختلافات دینی و مذهبی و خصوصیات صنفی و حتی اخلاق و رفتار افراد اندیشیده و به جامع? آرمانی و بهاصطلاح مدین? فاضله عنایت نکرده است. او نمیخواسته در ذهن خود جامعهای آرمانی بسازد و انسانها را بهسوی آن سوق دهد، بلکه وجه? همتش تنها شناختن و شناساندن جامع? موجود عصرش بوده است. او در تفکرات و تاملات فلسفی خود نیز مانند فیلسوفان طبیعتشناس یونان پیش از سقراط دربار? واقعیات محسوس و ملموس اندیشیده و از تفکر و بحث درخصوص کلیات و انتزاعیات ماورای حس و محسوسات خودداری کرده است. جاحظ نویسنده و فیلسوفی شاد و خندان بوده، به تمام شئون حیات عشق میورزیده و مانند ولتر هم خود میخندیده و هم دیگران را میخندانده است.