بررسی میزان انرژی تولید زعفران

زعفران به دلیل موقعیت ویژه آن از لحاظ اشتغال زایی در بخش کشاورزی و ایجاد درآمد ارزی قابل توجه برای کشور، به عنوان یک محصول استراتژیک و مهم در اقتصاد ملی تلقی می شود. کشت این محصول در مناطق کم آب کشور و مناطقی که نسبتا خشک محسوب می شوند، مقرون به صرفه به نظر می رسد. شهرستان تربت حیدریه از جمله این مناطق بوده که در کشت و تولید زعفران دارای مزیت نسبی می باشد. این پژوهش بر مبنای تحلیل پوششی داده ها می باشد که ابزاری مفید برای ارزیابی کارایی و بهره وری در حالت وجود اطلاعات غیر دقیق است. داده های مورد نیاز مطالعه با نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده و با کاربرد فرمول کوکران از طریق تکمیل ۱۲۰ پرسش نامه از کشاورزان زعفران کار ممنطقه جمع آوری شد. نتایج نشان داد میانگین کارایی مزارع مورد مطالعه ۰/۸۵ می باشد که بیشترین مقدار کارایی مزارع ۱ و کمترین مقدار آن ۰/۵۴ می باشد. راندمان انرژی در عمل بسیار پایین است و انرژی مصرفی برای تولید هر کیلوگرم زعفران (انرژی ویژه) ۶۱۴۹/۱۹ مگاژول و بازده انرژی در تولید زعفران ۷۶% کمتر از سایر محصولات است. بیشترین انرژی مصرفی متعلق به کودهای شیمیایی است که ۴۹/۹۶ درصد از کل انرژی ورودی را به خود اختصاص داده است. بهره وری پایین انرژی در زراعت زعفران تنها به دلیل بالا بودن انرژی مصرفی نیست، بلکه تا حدی به پایین بودن انرژی تولیدی هم برمی گردد. اگر چه نتایج نشان می دهد نسبت انرژی تولیدی به مصرفی در کشت زعفران پایین است اما با توجه به بالا بودن کارایی کشت زعفران و اشتغال زایی بالا در منطقه، می تواند نقش مهمی در اقتصاد معیشتی روستایی در شهرستان تربت حیدریه داشته باشد. همچنین با توجه به بالا بودن انرژی مصرفی کودهای شیمیایی پیشنهاد می شود که کودهای حیوانی جایگزین کود شیمیایی شود.