اثر تغییر کاربری زمین بر اندوخته های کربن آلی خاک در زمین های حاشیه دریاچه زریبار مریوان

اندوخته های کربن آلی خاک و ناپایداری کربن مستقیما بر مشخصه های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک ها تاثیر دارند، به علاوه ظرفیت خود بازسازی خاک ها ارتباط مستقیمی با ذخیره­های کربن خاک دارد. بررسی تغییرات بخش­های کربن آلی می­تواند به عنوان شاخصی در تعیین کیفیت خاک استفاده شود. هدف این پژوهش بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر بخش­های اندازه­ایی کربن آلی و شاخص­ ذخیره کربن خاک می­باشد. نمونه برداری خاک در حاشیه دریاچه زریبار در اواخر تابستان ۱۳۸۹ انجام گردید. نمونه برداری به تفکیک در ۳ کاربری باتلاق، زمین­های زیر کشت گندم و یونجه، که قبلا به صورت زمین مرطوب و باتلاق بوده­اند، در سه عمق صفر تا ۳۰، ۶۰-۳۰ و ۹۰-۶۰ سانتی متر انجام شد. بخش­بندی اندازه­ای کربن آلی پس از استفاده از التراسونیک انجام شده و خاک­ها به دو بخش کربن هم اندازه شن و هم اندازه سیلت + رس تقسیم گردید. مواد آلی هم­اندازه شن (بزرگ­تر از ۵۰ میکرون) نسبت به بخش هم­اندازه رس + سیلت بیش­تر ناپایدار بوده و جهت محاسبه شاخص ذخیره کربن استفاده گردید. نتایج به دست آمده از بخش بندی اندازه ایی نشان داد که در عمق صفر تا ۳۰ سانتی­متر بیشترین مقدار کربن آلی در ذرات هم اندازه شن در کاربری باتلاق بوده (۰۱/۶۷ گرم کربن بر کیلوگرم خاک) و کمترین مقدار در کاربری گندم (۵۷/۲۴ گرم کربن بر کیلوگرم خاک) به دست آمده است. تبدیل باتلاق به یونجه و گندم به ترتیب باعث کاهش ۳۹/۴۸ و ۱۴/۴۵ تن در هکتار کربن آلی پیوندی با ذرات سیلت+رس در عمق صفر تا ۳۰ سانتی متر شده است.کربن ذخیره­شده در ذرات هم اندازه سیلت+رس در عمق ۶۰-۳۰ سانتی­متر دو کاربری زراعی بیش­تر از کربن بخش هم اندازه شن می باشد. شاخص اندوخته کربن در یونجه و گندم نسبت به باتلاق به ترتیب ۵۰ و ۶۰ درصد کاهش نشان داده است، هم چنین شاخص مدیریت کربن در یونجه ۹۰/۴۴ و در گندم ۷۰/۶۶ درصد کاهش یافته است.