بررسی و نقد لغوی معجم «المغرب فی ترتیب المعرب»

واژگان در هر زبانی برترین وسیله برای بیان مافی­الضمیر آدمی است. با واژه­هاست که معانی، افکار و احساسات عیان می­گردند و در کنار همه این­ها ساده­ترین ابزار ارتباطی بین انسان­ها هستند.  هرچه خطیب و سخنران در انتخاب کلمات بیشتر دقت نماید، تاثیر آن در مخاطبان افزوده خواهد شد. این مقاله، به هدف معرفی عالم لغوی ایرانی الاصل، ابوالفتح برهان الدین ناصر بن ابی المکارم المطرزی، پدیدآورنده معجم لغوی «المغرب فی ترتیب المعرب» و نقد لغوی این لغت­نامه ارزشمند و بررسی اجمالی معجم­نگاری در زبان و ادبیات عربی و انواع مکتب­های آن انجام گرفته است. مطرزی از جمله دانشمندان نامی قرن ششم اقلیم خوارزم در زمینه لغت و صرف و نحو بوده است. او را «خلیفه زمخشری» نامیده­اند؛ چون در علم و دانش، جانشین حقیقی زمخشری بوده و در نگارش واژه­نامه خود از روش وی؛ یعنی ترتیب الفبای معجم که از قرن پنجم زمخشری با نگارش کتاب «اساس البلاغه» پایه­گذاری نمود، پیروی کرده است. او زمینه نگارش معجم را از مجال صرف لغوی به عرصه بلاغت تغییر داد و در نتیجه بسیاری از نویسندگان بعد از او از روش او و معجم او بهره­ها بردند. «المغرب» خلاصه کتاب بزرگ دیگر او به نام «المعرب» است. این کتاب به نوبه خود نخستین کتاب واژه­نامه فقهی اختصار یافته در زبان عربی است که در آن زمان نوشته شده است. این تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.