نقش وقف در توسعه و گسترش تمدن اسلامی

وقف از جمله موضوعاتی است که به رغم ظرفیت وسیع آن در شمول مباحث کاربردی اقتصادی، علمی، پژوهشی و اجتماعی، کمتر مورد تحقیق پژوهشگران قرار گرفته است و جز اندکی در بعد فقهی، در دیگر ابعاد آن، تحقیقات جامع علمی صورت نگرفته است. شکوفایی تمدن عظیم اسلامی در گذشته موهون تلاش هایی بوده است که وقوع دوباره آن امری ممکن است. آنچه تمدن اسلامی را از تمدن های دیگر تاریخ ممتاز می سازد، تحول و توسعه ای همه جانبه در ارکان اجتماعات بشری است بی آنکه دین و دینداری به عنوان مقوله ای در تزاحم با آن باشد. نه تنها دین در تمدن اسلامی هیچ تزاحمی با توسعه و تعالی دانش و هنر و تفکر نداشته است، بلکه مینای تمامی حرکت های فکری و علمی و توسعه عدالت و رفاه بوده است. در حال حاضر ما در مقطعی از تاریخ خود به سر می بریم که بازنگری و بازآموزی از میراث گذشته خود را بیش از هرزمان دیگر نیازداریم. در این بین موضوع توسعه در جوامع اسلامی اگربر اساس الگوهایی باشد که صرفا بر اساس تقلید و نمونه برداری از جوامع غیر اسلامی اتخاذ شده است، هرگز به سرانجامی خوش نائل نخواهد آمد. تاریخ یک صد و اندی سال گذشته نشان می دهد که ما در اتخاذ روش ها برای جبران عقب ماندگی خود دچار اشتباه بوده ایم. برنامه ریزان و طراحان توسعه در جوامع اسلامی باید این شناخت را پیدا کرده باشند که توسعه تمدن اسلامی هماهنگ و متخذ از آموزش های اسلامی بوده است.