کنترل تعهدات خارجی در جریان رشد اقتصادی (کاربردی از نظریه کنترل بهینه در یک مدل اقتصاد کلان)

پس از پایان جنگ و آغاز دوره بازسازی اقتصادی، منابع ارزی کشور برای واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای لازم به منظور تامین نرخ رشد نسبتا بالای پیش بینی شده در برنامه پنجساله اول توسعه کفایت نمی کرد، بنابراین، کشور ناگزیر از استقراض از منابع خارجی شد. با توجه به واقعیتهای اقتصادی کشور، از جمله موازنه تراز پرداختهای جاری، چنین پیداست که دست کم طی برنامه دوم توسعه، منابع ارزی همچنان از محدویتهای اصلی رشد اقتصادی خواهد بود. بدین روی، انتخاب بین رشد سریعتر اقتصادی توام با خطر افزایش بدهیهای خارجی یا تعدیل نرخ رشد اقتصادی به منظور کنترل تعهدات خارجی کشور در زمره مسائل مهم سیاست اقتصادی کشور قرار می گیرد. در این مقاله، رشد اقتصادی کشور در مقابل انباشت بدهیهای خارجی از طریق کاربرد نظریه کنترل بهینه در یک مدل ساده اقتصادی مورد بحث قرار گرفته است. در بخش اول، ارتباط نظریه کنترل بهینه و سیاست اقتصادی، و در بخش دوم، مدل پویای ساده ای شامل تابع هدف و دستگاه پویا با مشخصات کلی اقتصاد کشور طرح شده است. تابع هدف مدل تابع درجه دومی از انحراف مقادیر متغیرهای هدف، ذخیره ارزی و ظرفیت سرمایه ای، و متغیرهای کنترل یا سیاستگذاری، مالیاتها و مخارج سرمایه گذاری دولت، از مقادیر برنامه ریزی شده این متغیرهاست. فرض می شود که سیاستگذار اقتصاید مایل است که این تابع هدف اسکالر را مشروط به یک دستگاه پویا از روابط اقتصادی، شامل معادله های مدل اقتصاد کلان و مقادیر اولیه متغیرهای سطح در مدل به حداقل برساند. بخش سوم مقاله، کاربرد نظریه کنترل بهینه در مدل اقتصادی و نتایج حاصل را در بر می گیرد. کاربرد نظریه مزبور با استفاده از روش شبیه سازی کامپیوتری مسیر بهینه متغیرهای کنترل یا سیاستگذاری، و به تبع آنها، مسیر بهینه متغیرهای سطح یا هدف و نیز مقدار تابع هدف مدل اقتصادی را به دست می دهد.