بررسی مراقبت و تنبیه فوکویی در نمایشنامه ملاقات بانوی سالخورده از فریدریش دورنمات

فریدریش دورنمات، نمایشنامه نویس و رمان نویس برجسته ی سوئیسی، نمایشنامه ی ملاقات بانوی سالخورده را در سال ۱۹۵۵ به رشته ی تحریر درآورد. این نمایشنامه در دو برهه ی مختلف زمانی به فاصله ی ۴۵ سال رخ می دهد. با توجه به دیدگاه فوکو نسبت به قدرت که آن را امری ایجابی دانسته است و سوژه را در درون ماندگاری با قدرت، ساخته ای از روابط قدرت و رویارویی نیروها می داند و معتقد است زندان زباله دانی برای تبهکاران نیست؛ بلکه مکانی است برای هدایت رفتار افراد تا سوژه سازی را از طریق اعمال قدرت انجام دهد، در این نمایشنامه نیز ما با طرد شخصیتی از جامعه اش روبه رو هستیم که به روسپی خانه ای کشیده می شود. این روسپی خانه تداعی کننده ی زندانی است که سوژه ی کلرا وشر را از طریق اعمال قدرت و نظام سراسربین به کلر زاخاناسیان تبدیل می کند؛ یعنی از یک سوژه، سوژه ی دیگری ساخته و او را در آن محیط به شناختی از خود می رساند. طبق نظریات فوکو، شناخت و معرفت از شبکه ی قدرت ناشی می گردد. در این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی قصد داریم با تکیه بر آرای فوکو به این سوال پاسخ دهیم که چگونه سوژه ی مورد تحقیق ما در این نمایشنامه توسط تعذیب، تنبیه، نظام سراسربین، گفتمان مستقر، روابط قدرت و در کشاکش این نیروها در دو برهه ی زمانی از کلرا وشر به کلر زاخاناسیان تبدیل می گردد و درنتیجه خود نیز باز تولید همین رویه ها در جامعه ی خود گشته تا در آن سیر رویت پذیری و رویت ناپذیری بدنها را به گونه ای دیگر بنا نهد.