اثر تنش شوری بر برخی شاخص های رشد در سه گونه دارویی اسفرزه اواتا، پسیلیوم و بارهنگ کبیر

هدف از آنالیز شاخص های فیزیولوژیکی رشد، تفسیر و تشریح چگونگی عکس العمل گیاهان به یک وضعیت محیطی معین است. استفاده از درجه روز رشد (GDD) به جای تقویم زمانی برای تخمین مراحل فنولوژیک، معتبرتر خواهد بود. به منظور بررسی تاثیر شوری بر شاخص های فیزیولوژیکی رشد در سه گونه دارویی اسفرزه اواتا، اسفرزه پسیلیوم و بارهنگ کبیر، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر رفسنجان در سال ۱۳۸۷ به اجرا در آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با ۴ تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل ۴ سطح شوری (شاهد آب مقطر، ۹، ۱۵ و ۲۱ دسی زیمنس بر متر) و فاکتور دوم شامل سه گونه دارویی اسفرزه اواتا(Plantago ovata) ، اسفرزه پسیلیوم(P. psyllium) و بارهنگ کبیر(P. major) بود. معادلات نمایی که ضریب تشخیص آن برای تیمارهای مورد بررسی از ۸۸ تا ۹۸ درصد بود به عنوان بهترین توجیه کننده تغییرات شاخص های رشد برحسب درجه-حرارت روز رشد شناخته شد. تجمع حداکثر ماده خشک، حداکثر سطح برگ و حداکثر سرعت رشد گیاه در هر چهار سطح تیمار شوری، در ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه روز رشد مشاهده شد و در مقادیر بالاتر درجه روز رشد، روند کاهشی آنها در در هر سه گونه و همه سطوح شوری دیده شد. نتایج هم چنین حاکی از تجمع حداکثر ماده خشک در ۸۰۰، ۹۰۰ و ۱۱۰۰ درجه روز رشد به ترتیب در سه گونه اسفرزه اواتا، اسفرزه پسیلیوم و بارهنگ کبیر بود. هیچ بذری در تیمار ۲۱ دسی زیمنس بر متر در دو گونه اسفرزه اواتا، اسفرزه پسیلیوم تشکیل نشد. در میان سه گونه مورد مطالعه، گونه بارهنگ کبیر در شرایط تنش شوری توانست سطح برگ خود را بهتر از دو گونه دیگر حفظ نماید و در نتیجه تولید ماده خشک بیشتر (۴/۰ گرم در بوته) و سرعت رشد نسبی بالاتری (۰۶/۰ گرم بر گرم در ۱۰درجه روز رشد) نسبت به دو گونه دیگر داشت. به طور کلی می توان گفت گونه بارهنگ کبیر از نظر حفظ بهتر رشد در شرایط تنش شوری و عملکرد بالاتر نسبت به دو گونه دیگر برتری داشت.