استانداردهای دادرسی عادلانه در فرآیند تحقیقات پلیسی در پرتو اسناد بین المللی حقوق بشر

تحقیقات پلیسی، حساس ترین مرحله از فرایند کیفری است؛ زیرا اولین مواجهه متهم با دستگاه عدالت کیفری در این مرحله انجام می شود. لذا توجه به اصول دادرسی عادلانه دراین مرحله از اهمیت بسیاری برخوردار است. برخی از این استانداردها با قدرت الزام آورکامل از قبیل اصل برائت دارای قدمتی طولانی هستند؛ اما برخی دیگر، نظیر لزوم اطلاع رسانی به متهم وخانواده وی، اعلام حق داشتن وکیل، علیرغم تصریح در اسناد بین المللی حقوق بشر، لیکن در قوانین کیفری کشورها چندان مورد توجه مقنن نبوده اند.هدف از این پژوهش تبیین استانداردهای دادرسی عادلانه در فرایند تحقیقات پلیسی بوده است.این پژوهش به روش اسنادی و کنابخانه ای از منابع موجود جمع آوری شده تااسناد بین المللی حقوق بشر و برخی از قوانین شکلی و ماهوی ناظر بر حقوق متهم در فرایند تحقیقات پلیسی را مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاکی از آن است که استانداردهای جهانی حقوق بشر ناظر بر حقوق متهم در قوانین اساسی و عادی اکثر کشورها ازجمله کشورخودمان، تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است. لیکن در برخی از موارد وظایف و اختیارات پلیس درفرایند تحقیقات پلیسی تبیین نشده است که البته در لایحه جدید با ذکر مواردی از قبیل اعلام حقوق متهم توسط پلیس و مراجع ذیربط، وظایف آنان تا حدودی نسبت به متون قانونی گذشته شفاف تر شده است. دراین راستا پیشنهادهایی از قبیل رفع خلاءهای قانونی و پیش بینی سازوکارهای نظارتی وتقنینی مستقل برای نظارت برعملکرد پلیس از قبیل سازوکارهای رویت پذیر ساختن اقدامات پلیس، توسعه وگسترش محدوده عملکرد ونظارت قضایی نسبت به عملکرد پلیس، تعامل هر چه بیشتر پلیس با نهادهای بین المللی حقوق بشر، آموزش حقوق بشر به منظور ارتقای دانش پلیسی ارایه شده است.