بازسامانی دیدگاه ها و گونه های ساختارشکنی لفظی و ادبی در فواصل قرآن

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 231

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PAQ-8-3_001

تاریخ نمایه سازی: 18 خرداد 1400

چکیده مقاله:

قرآن از ویژگی ها و قابلیت های کلام عرب به بهترین شیوه استفاده کرده است. تناسب که هم شکلی و هم آهنگی در کلام است و آن را زیباتر، دلنشین تر و موثرتر می کند، در بالاترین حد خود در قرآن وجود دارد. از جمله موارد تناسب در فواصل یعنی حروف پایانی آیات است که باعث نظم بخشی و هم بستگی آیات یک سوره می شود. از اهمیت هم آهنگی و تناسب فواصل آیات آن است که هر کجا این هماهنگی با قواعد و هنجارهای لفظی و ادبی آنها در تضاد بوده، ساختارشکنی کرده و فراهنجاری هایی ارائه کرده که چشم و گوش هر قاری و شنونده ای را مجذوب خود ساخته است. اما جای این سوال وجود دارد که آیا این ساختارشکنی ها در گونه های محدود و مشخصی قابل ساماندهی است؟ علت این تغییرات چیست؟ آیا به جهت تناسب و رعایت فواصل است یا جنبه معنایی دارد؟ این مقاله گونه های تغییرات و ساختارشکنی های ادبی، بلاغی و واژگانی را در پنج دسته «افزایش حرف»، «حذف حرف و کلمه»، «تقدیم و تاخیر»، «معادل گزینی» و «ترجیح بعضی صیغه ها و ترکیب ها» ساماندهی کرده است. همچنین به شیوه توصیفی- تحلیلی- انتقادی سعی شده است گزارشی از دیدگاه های اصلی موجود که یا جانب تناسب و رعایت فواصل یا معنا و محتوا را گرفته اند، بیان گردد. جنبه نوآورانه مقاله آن است که از طریق موردپژوهی انتقادی در تفسیر تسنیم و با روش تفسیر قرآن به قرآن، هدف از ساختارشکنی در پایان آیات را جنبه زیباشناسانه تناسب ثابت کرده است؛ گرچه نمی توان جانب معناشناختی آن را نیز کاملا نادیده گرفت و برای همه موارد قاعده ای کلی بیان کرد.  

کلیدواژه ها:

نویسندگان

علی اصغر آخوندی

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شاهرود.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم۱- ابن سیده, علی بن اسماعیل. (بی تا). اعراب ...
  • ابن سیده, علی بن اسماعیل. (۱۴۲۱). المحکم والمحیط الاعظم. بیروت: ...
  • ابن فارس, احمد بن فارس بن زکریا. (۱۳۹۹ق). معجم المقاییس ...
  • ابن قتیبه, عبدالله بن مسلم الدینوری. (۱۳۹۸ق). غریب القرآن. بیروت: ...
  • ابن منظور, محمد بن مکرم. (۱۴۱۴). لسان العرب. بیروت: دار ...
  • ابوحسان, جمال محمود. (۱۴۳۱). الدلالات المعنویه لفواصل الآیات القرآنیه. عمان: ...
  • ازهری, محمد بن احمد. (۲۰۰۱). تهذیب اللغه. یروت: دار احیاء ...
  • آخوندی, علی اصغر. (۱۳۹۵ش). “بررسی تطبیقی تعاریف فاصله قرآنی.” مطالعات ...
  • —. (۱۳۹۴ش). فواصل و چگونگی ارتباط معنایی آنها با آیات. ...
  • باقلانی, محمد بن طیب. (۱۹۹۷). اعجاز القرآن. قاهره: دار المعارف ...
  • بنت الشاطی, عایشه عبدالرحمن. (بی تا)(الف). الاعجاز البیانی للقرآن و ...
  • —. (بی تا) (ب). التفسیر البیانی للقرآن الکریم. هفتم. قاهره: ...
  • جوادی آملی, عبدالله. (۱۳۹۱ش-). تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم. قم: نشر ...
  • حسناوی, محمد. (۱۴۰۶). الفاصله فی القرآن. بیروت: المکتب الاسلامی ...
  • خرقانی, حسن. پاییز و زمستان (۱۳۹۰). “فرا هنجاری های ادبی ...
  • خضر, سید. (۱۴۳۰). الفواصل القرآنیه دراسه البلاغیه. بی جا: مکتبه ...
  • خضری, محمدامین. (۱۹۹۳). من اسرار المغایره فی نسق الفاصله. قاهره ...
  • راغب اصفهانی. (بی تا). معجم مفردات الفاظ القرآن. بی جا: ...
  • رمانی, علی بن عیسی, خطابی, و عبدالقاهر جرجانی. (۱۳۸۷ق). النکت ...
  • زبیدی, محمدبن محمدبن عبدالرزاقالحسینی.(بی تا). تاجالعروس من جواهرالقاموس. بی جا: ...
  • زجاج, ابراهیم بن سری. (۱۴۰۸). معانی القرآن و اعرابه. بیروت: ...
  • زرکشی, محمد بن عبدالرحمان. (۱۴۱۵). البرهان فی علوم القرآن. جلد ...
  • سیبویه, عمرو بن عثمان. (بی تا). الکتاب. بی جا ...
  • سیوطی, جلال الدین. (بی تا). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: ...
  • —. (۱۴۰۸). معترک الاقران فی اعجاز القرآن. بیروت: دار الکتب ...
  • طبرسی, فضل بن حسن. (۱۴۰۸). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ...
  • طوسی, محمد بن حسن. (۱۴۰۹). التبیان فی تفسیر القرآن. بی ...
  • عامر, فتحی احمد. (۱۹۸۸). فکرهالنظم بین وجوه الاعجاز فی القرآن ...
  • فخر رازی, محمد بن عمر. (۱۴۲۱). مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر). ...
  • فراء, یحیی بن زیاد. (بی تا). معانی القرآن. مصر. قاهره؟: ...
  • فراهیدی, خلیل بن احمد. (۱۴۱۰). کتاب العین. قم: انتشارات هجرت ...
  • فیروزآبادی, محمد بن یعقوب. (۱۴۲۶). القاموس المحیط. جلد هشتم. بیروت: ...
  • کرمانی, محمود بن حمزه. (بی تا). غرایب التفسیر و عجایب ...
  • معرفت, محمد هادی. (۱۳۸۶). التمهید فی علوم القرآن. قم: موسسه ...
  • موسوی بلده, سید محسن. (۱۳۷۲). حلیه القرآن. هشتم. تهران: مرکز ...
  • نیشابوری, حسن بن محمد. (۱۴۱۶). غرایب القرآن و رغایب الفرقان. ...
  • نمایش کامل مراجع