بررسی روند مکانی و زمانی بارش در حوضه خزر با استفاده از داده های مرکز اقلیم شناسی بارش جهان

بارش در حوضه خزر به عنوان مهمترین سنجه اقلیمی توزیع زمانی و مکانی خاص و پیچیده ای دارد .بدین دلیل، آگاهی از تغییرات مکانی و زمانی آن در این حوضه آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا، تغییرات آن می تواند پیامدهای مختلف زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد. هدف از این پژوهش، واکاوی تغییرات مکانی و زمانی بارش در حوضه خزر است. بدین منظور، داده های ماهانه بارش از تارنمای مرکز آب و هواشناسی بارش جهانی (GPCC) با توان تفکیک ۰.۵ در ۰.۵ درجه قوسی در یک دوره آماری ۶۳ ساله (۱۹۵۱ تا ۲۰۱۳) اخذ شد. برای ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی بارش، از داده های استخراج شده از این پایگاه داده بارشی میانگین سالانه، فصلی و ماهانه تهیه شد. آزمون ناپارامتری من-کندال با احتمال ۹۵ درصد بر روی داده های ماهانه، فصلی و سالانه اعمال و با استفاده از نرم افزار ArcGIS، نقشه های ۱۷گانه روند مکانی بارش در سطح حوضه ترسیم شد. نتایج نشان داد که بارش در ماه های مارس و آوریل در پهنه های غربی، شرقی و جنوب غربی حوضه خزر روند کاهشی معناداری با احتمال ۹۵ درصد دارد. در بازه زمانی فصلی، بارش تنها در فصول بهار و پاییز روندی معنی دار و کاهشی در بخش غربی حوضه دارد، این در حالی است که در فصول تابستان و زمستان، فرض وجود روند تایید نشد. تحلیل تغییرات مکانی بارش سالانه نیز نشان از روند کاهشی معنی دار در پهنه غربی حوضه دارد. واکاوی تغییرات بارش حوضه خزر در سری های زمانی ماهانه نیز حکایت از روند کاهشی معنی دار با احتمال ۹۵ درصد در ماه مارس در این حوضه دارد.