نگاهی به تقدیس ابلیس و منشا پیدایش آن در تصوف اسلامی

یکی از برجسته ترین بدعت های متصوفه در اسلام، تقدیس ابلیس است. این بدعت توسط برخی ازصوفیان با هدف تطهیر چهره ابلیس از غبار تکبر که حاصل سرکشی در مقابل فرمان الهی بود، در فرقهتصوف بروز و ترویج یافت. گرچه بطلان این بدعت به وضوح روشن است، اما باز به دلیل انحراف وگرایش توده ایی از مردم به سمت این فرقه، نیاز است تا پژوهشی اجمالی در زمینه آشنایی با منشاء پیدایشتقدیس ابلیس و دلایل آن انجام گیرد. این بدعت از قرن دوم هجری توسط حسن بصری با مطرح کردنخلقت نوری ابلیس ظهور یافت و با مرور زمان و فراهم شدن بستر مناسب در طی چند قرن بدست دیگرمدافعان ابلیس از جمله؛ حسن بصری، عین القضات و احمد غزالی و. . . ، بیش از پیش گسترش یافت. افرادنام برده تقدیس ابلیس را با دلایلی توجیه نموده اند. آنان ابلیس را نمود ذات الهی و خیر مطلق میدانند.دلایل تقدیس ابلیس را هم عواملی از جمله؛ جبر و اراده الهی در شقاوت ابلیس که به بی گناهی و مطیعبودن ابلیس ختم میشود، توحید باوری ابلیس که از سجده به آدم سر باز میزند، عشق ابلیس که منجرمیشود جز معشوق و معبودش سجده بر دیگری را بر نتابد، ذکر کرده اند.