مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گونه ی جرد ایرانی (Meriones persicus) به عنوان مخزن بیماری سالک در ایران

چکیده زمینه و هدف: جوندگان، بزرگ ترین راسته پستانداران هستند که با جمعیتی بسیار بر روی کره زمین منشا خسارات اقتصادی و بهداشتی فراوانی هستند. جوندگان به عنوان مخزن برخیاز بیماری های قابل سرایت از جانوران مهره­دار به انسان مطرح هستند. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری سالک اشاره کرد. مطالعه حاضر با هدف مدل سازی مطلوبیت زیستگاه جرد ایرانی به عنوان مخزن بیماری سالک جلدی در ایران انجام شد. مواد و روش ها: بدین منظور ۱۷ متغیر زیستگاهی اعم از دو متغیر توپوگرافی، ۷ متغیر اقلیمی و ۸ متغیر کاربری اراضی/پوشش زمین به عنوان متغیرهای زیستگاهی به همراه نقاط حضور گونه، وارد مدل سازی MaxEnt گردیدند. مدل های توزیع گونه، ابزاری مفید در شناسایی مناطق مطلوب برای حضور گونه های حیات وحش هستند و به همین علت در حفاظتاز گونه ها و مدیریت زیستگاه دارای اهمیت بالایی هستند. از جمله این مدل های توزیع گونه می توان به مدل MaxEnt اشاره کرد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از مدل سازی MaxEnt، زیستگاه مطلوب گونه جرد ایرانیبا مساحت ۴۳۰۹۰۰ کیلومتر مربع، معادل ۳۰% از سطح ایران را به خود اختصاص داده است. همچنین سه متغیر زمین شناسی، فاصله از جاده و کاربریاراضی به عنوان متغیرهای موثر در مدل سازی مطلوبیت زیستگاه این گونه مخزن بیماری سالک روستایی شناسایی گردید. از دیگر نتایج این مطالعه، تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه گونه جرد ایرانی به دو صورت پیوسته و گسسته بود که بیشترین پراکنش و حضور را در استان های گلستان، خراسان شمالی و مازندران نشان داد. نتیجه گیری: در نهایت با توجه به نتایج حاصل از این مدل سازی و تاثیر متغیرهای زیستی و انسان شناختی به عنوان متغیرهای موثر در مدل سازی مطلوبیت زیستگاه این گونه مخزن و آثار روحی و روانی و اقتصادی محتمل بر بیماری سالک پوستی و نبود واکسن اثربخش و وجود جوندگان در چرخه بیماری زایی آن، شناسایی مخازن و زیستگاه مطلوب مخازن این بیماری برای انجام اقدامات مدیریتی امری لازم و ضروری است تا سنگ بنایی برای کنترل و مدیریت هرچه بهتر این بیماری باشد. نوع مقاله: پژوهشی کلید واژه ها: جونده، زیستگاه، سالک، مخزن، مدل سازی،  MaxEnt