بررسی عوامل پژوهشی در مهاجرت نخبگان درایران طی سالهای ۱۳۶۸ – ۱۳۹۲

پدیده مهاجرت نخبگان در دهه های اخیر، یکی از مهم ترین مسائل بحث انگیز کشورهای کمتر توسعه یافته است که به شکل حاد آن فرار مغزها نیز گفته می شود. مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی چالش ها و راهبردهای ارتقاء نظام مقابله با مهاجرت نخبگان در ایران در دوره زمانی ۱۳۹۲-۱۳۶۸ می پردازد. بر اساس تحقیقاتی که درباره مهاجرت نخبگان در این دوره صورت گرفت تعداد ۱۸۲۶ عضو هیئت علمی رسمی و تمام وقت در دانشگاه های آمریکا و کانادا مشغول به تحصیل هستند و این در حالی است که تعداد اعضای هیئت علمی رسمی و غیررسمی آمریکا و کانادا به بیش از ۵۰۰۰ نفر می رسد. مهم ترین متغیر تاثیرگذار بر عوامل مهاجرت نخبگان دو دسته عوامل رانشی (دافعه های داخلی) و عوامل کششی (جاذبه های خارجی) می باشد. این پژوهش یک مطالعه کیفی و کتابخانه ای است که در این تحقیق از کتاب ها، مجلات علمی و تخصصی، گزارش های وزارتخانه های مرتبط با مهاجرت نخبگان، آمارها و اطلاعات منتشرشده از طرف نهادهای بین المللی نظیر سازمان ملل، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و غیره استفاده شده است. جامعه آماری این مطالعه مهاجرت نخبگان طی سال های مذکور می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که عواملی مانند: عدم توجه اجتماعی به ارزش فعالیت های علمی، نبود تسهیلات لازم برای پژوهش، پایین بودن حقوق و دستمزد و احساس وجود تبعیض و نابرابری به عنوان عوامل رانشی مهاجرت نخبگان علمی به خارج از کشور موثر هستند. کلمات کلیدی: پژوهش، مهاجرت، نخبگان، توسعه، دانشگاه