تضمین نحوی در افعال لازم و متعدی و اعتبار سنجی این افعال در تفاسیر «التبیان، الجامع لعلوم القرآن و المیزان» (بررسی موردی)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 213

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PTT-6-12_009

تاریخ نمایه سازی: 20 مرداد 1400

چکیده مقاله:

تاریخ دریافت: ۱۲/۰۲/۱۳۹۹   |   تاریخ پذیرش: ۳۱/۰۶/۱۳۹۹ علم نحو به عنوان علم خاص و پدیده تضمین نحوی به عنوان قائده فرعی در راستای درک و تفسیر صحیح قرآن شکل گرفته و پژوهشگران و دانشمندان علم نحو در آثار خود به نقش و کارکرد تضمین نحوی و فوائد آن پرداخته اند. یکی از فوائد و کارکردهای تضمین نحوی، تغییر افعال لازم به افعال یک مفعولی یا بیشتر، و افعال متعدی یک مفعولی به افعال دو مفعولی است. در این مقاله ضمن معناشناسی تضمین نحوی و معرفی پژوهش های صورت گرفته در این زمینه، به بررسی تطبیقی این پدیده ادبی در قالب افعال لازم و متعدی در سه تفسیر «التبیان فی تفسیر القرآن»، «الجامع لاحکام القرآن» و «المیزان» می پردازیم. دست یافته های قابل توجهی را در این پژوهش می توان مشاهده کرد؛ ازجمله آنکه یکی از فوائد مهم تضمین نحوی تغییر افعال لازم به متعدی یک مفعولی یا بیشتر و تغییر افعال متعدی یک مفعولی به دو مفعولی است که در تعلیل نحوی و ایجاز بلاغی اغراض آن دیده می شود؛ و دیگر اینکه نحویان در آشنایی با تضمین نحوی بر مفسران مقدم هستند و تلقی این سه مفسر شیخ طوسی، قرطبی و علامه طباطبائی از تضمین نحوی با نحویان یکی است. شیخ طوسی و قرطبی در تفسیر آیات متضمن از اصطلاح تضمین استفاده نکرده اند و از واژه های جایگزین مانند «بمنزله»، «ای» و «معناه» مدد گرفته اند ولی علامه طباطبائی از اصطلاح «تضمین» استفاده کرده است. © خلیفه شوشتری، م.الف؛ صادقی، الف. (۱۴۰۰). تضمین نحوی در افعال لازم و متعدی و اعتبار سنجی این افعال در تفاسیر، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. ۶ (۱۲)، ۲۳۴-۲۱۱.  Doi: ۱۰.۲۲۰۹۱/PTT.۲۰۲۰.۴۴۴۶.۱۵۷۴

کلیدواژه ها:

تضمین نحوی ، آیات قرآن ، مفاهیم ، افعال لازم و متعدی ، تفسیر

نویسندگان

محمد ابراهیم خلیفه شوشتری

استاد و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی

اعظم صادقی

دانشجوی مقطع دکترا زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم؛ با ترجمه حسین انصاریان؛ قم: انتشارات دار العرفان، ...
  • آلوسی بغدادی، سید محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم ...
  • ابن جنی، ابوالفتح العثمان؛ الخصائص؛ به تحقیق محمدعلی النجار؛ القاهره: ...
  • ابن عصفور، علی بن مومن؛ شرح جمل الزجاجی؛ بیروت: دارالکتب ...
  • ابن عطیه اندلسی، غالب؛ المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز؛ ...
  • ابن عقیل، بهاءالدین عبدالله؛ شرح ابن عقیل علی الفیه الامام ...
  • ابن منظور، محمدبن مکرم؛ لسان العرب، بیروت: دارالصادر، ۱۹۹۴م ...
  • ابن هشام الانصاری، جمال الدین؛ مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب؛ ...
  • ابن مالک، جمال الدین؛ شرح تسهیل الفوائد و تکمیل المقاصد؛ ...
  • ابی حیان، محمدبن یوسف؛ البحر المحیط فی التفسیر؛ چاپ اول، ...
  • اصفهانی، راغب؛ مفردات الفاظ القرآن؛ به تحقیق صفوان عدنان داوودی؛ ...
  • بندریگی، محمد؛ المعجم الوسیط؛ چاپ چهارم، القاهره: مکتبه الشروق الدولیه، ...
  • بیضاوی، عبدالله بن عمر؛ انوار التنزیل و اسرار التاویل؛ بیروت: ...
  • جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم؛ قم: مرکز نشر اسراء، ۱۳۸۸ش ...
  • خفاجی، شهاب الدین؛ حاشیه الشهاب علی تفسیر البیضاوی؛ بیروت: دار ...
  • خلیفه راشد، الصادق؛ دور الحرف فی اداء معنی الجمله؛ بنغازی: ...
  • زجاج، ابی اسحاق؛ معانی القرآن و اعرابه؛ به تحقیق عبدالجلیل ...
  • زرکشی، محمدبن عبدالله؛ البرهان فی علوم القرآن؛ تحقیق محمد ابوالفضل ...
  • زمخشری، ابی القاسم جارالله؛ تفسیرالکشاف عن حقائق التنزیل و عیون ...
  • زوبعی، طالب محمد اسماعیل؛ من اسالیب التعبیر القرآنی؛ چاپ اول، ...
  • سامرائی، فاضل صالح؛ معانی النحو؛ چاپ اول، عمان: دار الفکر، ...
  • سیوطی، حلال الدین؛ الاتقان فی علوم القرآن؛ به ترجمه سید ...
  • صبان، محمدبن علی؛ حاشیه الصبان شرح الاشمونی علی الفیه ابن ...
  • الطریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ چاپ اول، بیروت: موسسه التاریخ العربی، ...
  • طباطبائی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ به ترجمه محمدباقر ...
  • طنطاوی، سید محمد؛ تفسیر الوسیط للقرآن الکریم؛ دمشق: دارالفکر، ۱۴۲۲ق ...
  • الطوسی، ابوجعفر؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ به تحقیق احمد العاملی؛ ...
  • عباس، حسن؛ النحو الوافی؛ چاپ سوم، القاهره: دارالمعارف، ۱۹۷۵م ...
  • عکبری، ابوالبقا؛ التبیان فی اعراب القرآن؛ تحقیق علی محمد البجاودی؛ ...
  • عمران، حمدی بخیت؛ درآمدی بر معناشناسی عربی؛ به ترجمه علی ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ تحقیق: مهدی المخزومی و ابراهیم ...
  • قرطبی، ابی عبدالله؛ جامع لاحکام القرآن؛ القاهره: دارالکتب المصریه، ۱۹۳۶م ...
  • قره خانی، ناصر؛ «معنی شناسی تاریخی واژه «کفر» از کاربست ...
  • نمایش کامل مراجع