بررسی اوضاع علمی و ادبی اوضاع طبرستان در قرن پنجم هجری

در پی ظهور اسلام و تشیع در مازندران مراکز و نهادهای علمی و دینی مدارس مساجد شکل گرفته رونق یافته اند ناصرالحق (حکومت ۳۰۱-۳۰۴ ق) از امیران علوی طبرستان نخستین مدرسه را در تاریخ ایران اسلامی به وجود آورد .بعدها در نیمه قرن چهارم مدارس یکی پس از دیگری شکل گرفته اند هر چند قرن چهارم هجری اوج تمدن و فرهنگ اسلامی است و علمای بزرگی نیز در طبرستان ظهور کردند با این حال در قرن پنجم نیز چهره ها و شخصیت های علمی بزرگی ظهور کردند. در شاخه های مختلف علوم از جمله فقه، حدیث ،تفسیر،ادب ، فلسفه و حکمت و نظایر آن به اوج رسیدند. پژوهش حاضر که به شیوه کتابخانه ای انجام گرفته است اوضاع علمی طبرستان در قرن پنجم را بررسی کرده است خواجه نظام الملک طوسی وزیر مقتدر سلجوقیان مقتول به ۴۸۵ ) ق) در طول ۳۰ سال وزارت خدمات ارزنده ای انجام داد و هر جا عالمی می دید مدرسه برایش می ساخت از جمله در طبرستان قرن پنجم قمری برای ابوالمحاسن رویانی فقیه بزرگ شافعی مدرسه نظامیه آمل را تاسیس کرد ابوالمحاسن به شافعی دوم معروف بوده است ابو طبیب طبری فقیه مشهور شافعی در عالم اسلام از شهرت بالایی برخوردار و شاگردان بزرگی چون ابواسحاق شیرازی نخستین استاد نظامیه بغداد تربیت کرد از دیگر علمای بزرگ طبرستان در این دوره می توان به ابن هندو حکیم و طبیب بزرگ محمد بن ایوب الطبری الحاسب امیر کیکاووس بن اسکندر ابن قابوس زیاری مولف قابوس نامه و ده ها ادیب و دانشمند بزرگ ظهور کردهاند.