الگوی گذران اوقات فراغت در سالمندان ایرانی: یک مطالعه کیفی

یکی از مهمترین چالش های رفاهی و اجتماعی کشورهای در حال توسعه پدیده سالمندی است. در دوران سالمندی باتوجه به افزایش زمان فراغت، تنوع فعالیت های انجام شده بیشتر از دوران جوانی است. هدف از این مطالعه، بررسی روش های مختلف گذراندن اوقات فراغت در سالمندان ایرانی بوده است. این پژوهش به صورت کیفی پدیدارشناختی با روش مصاحبه عمیق و بدون ساختار انجام شد و تحلیل داده ها به روش کلایزی صورت گرفت. برای بررسی الگوهای گذراندن اوقات فراغت سالمندان، با ۱۴۵ سالمند در دامنه سنی۷۱/۳۵سال در سال ۱۳۹۸، مصاحبه صورت گرفت. اطلاعات دموگرافیک سالمندان مانند سن، جنس و تعداد فرزندان نیز جمع آوری گردید. در خصوص چگونگی گذراندن اوقات فراغت ۳ مضمون اصلی و ۷ زیرمقوله فرعی شناسایی شدند. مضامین اصلی شامل شیوه گذران اوقات فراغت، دلایل عدم استفاده از فراغت و محدودیت های موجود بودند. نتایج مطالعه نشان داد، بیشترین زمان اوقات فراغت در بین سالمندان ایرانی به استفاده از وسایل ارتباط جمعی اختصاص می یابد. همچنین ارتباط با اطرافیان ، فعالیت فیزیکی و بدنی، مطالعه، حضور در مکان های مختلف تفریحی و مذهبی زمان کمی به خود اختصاص می دهند. با توجه به اینکه الگوهای گذران اوقات فراغت در سالمندان از تنوع و گوناگونی برخوردار نیست، فراهم سازی بستر مناسب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در همه زمینه ها برای آنان ضروری است. الگوی فراغت می تواند تاثیر مثبتی در وضعیت زندگی و میزان لذت بردن افراد از زندگی داشته باشد. لذا توجه مسئولین ذیربط در این مقوله بسیار حائز اهمیت است.