تاثیر تراکم بوته و تاریخ های مختلف کاشت بر شاخص های رشد و مهار علف های هرز نخود (Cicer arietinum L.)

سابقه و هدف: تعیین بهترین و مناسب ترین زمان کاشت و تراکم گیاهی برای حصول عملکرد بالا و با کیفیت مطلوب ضروری است. این آزمایش به منظور تعیین مناسبترین تاریخ کاشت و تراکم گیاهی با در نظر گرفتن میزان مهار علف های هرز در نخود دیم در شهرستان کوهدشت اجرا شد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار با سه تاریخ کاشت (۱ بهمن، ۲۰ بهمن و ۱۰ اسفند ماه) و چهار تراکم گیاهی (۱۶، ۳۲، ۴۸ و ۶۴ بوته در متر مربع) در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در شرایط اقلیمی شهرستان کوهدشت اجرا شد. نمونه گیری از بوته های نخود و علف های هرز شش هفته پس از کاشت آغاز شد و تا انتهای چرخه رشد با فاصله زمانی هر ۱۰-۷ روز ادامه یافت. به منظور توصیف روند تغییرات ماده خشک کل (wmax) و شاخص سطح برگ (lmax) در مقابل روزهای پس از کاشت (t) به ترتیب با توابع خطی-نمایی بریده و بتا توصیف شد. یافته ها: نتایج نشان داد روند تغییرات ماده خشک و شاخص سطح برگ در طی فصل رشد از منحنی نمایی بریده و بتا تبعیت کرد، به طوری که در تاریخ های کاشت اول، دوم و سوم wmax در تراکم های گیاهی ۱۶ تا ۶۴ بوته در متر مربع، در شرایط عاری از علف های هرز، به ترتیب در دامنه ۷۰/۳۷۱-۹۰/۱۵۴، ۸۰/۳۱۰-۶۰/۱۱۹ و ۹۰/۱۸۷-۸۷/۶۰ گرم ماده خشک در متر مربع و آلوده به علف هرز ۶۰/۲۶۶- ۶۹/۹۸، ۹۰/۱۸۶-۷۸/۵۶ و ۰۰/۱۱۴-۵۳/۳۵ گرم ماده خشک در متر مربع نوسان داشت. در خصوص پارامتر lmax مقادیر در تاریخ های کاشت اول، دوم و سوم در تراکم های گیاهی ۱۶ تا ۶۴ بوته در متر در شرایط عاری از علف های هرز ، به ترتیب در دامنه ۳۲/۹-۴۹/۰، ۹۷/۷-۴۶/۰ و ۵۰/۴-۳۹/۰ گرم و در شرایط آلوده ۲۵/۶-۳۹/۰، ۱۸/۵-۶۹/۰ و ۷۹/۲-۲۱/۰ گرم برآورد شد. ماده خشک علف های هرز در کرت های آلوده با گذشت زمان افزایش یافت. به طوری که میزان وزن خشک علف های هرز در تاریخ کشت سوم (۱۰ اسفند) بیشتر از دو تاریخ کشت دیگر بود. همچنین، بیشترین درصد کاهش عملکرد در تاریخ کاشت دوم در تراکم ۱۶ بوته در متر مربع اتفاق افتاد. به طور کلی تاریخ کاشت اول با ترکم کاشت ۴۸ بوته در متر مربع با عملکردی معادل ۳۲/۱۷۰۳ کیلوگرم در هکتار بذر نخود نسبت به تراکم گیاهی مشابه در تاریخ های کاشت دوم (۳۷/۱۵۳۴ کیلوگرم در هکتار) و سوم (۵۵/۴۷۰ کیلوگرم در هکتار) بهترین تیمار بود. نتیجه گیری: حداکثر کاهش ماده خشک تولیدی، و شاخص سطح برگ بوته های نخود در شرایط آلوده به علف های هرز نسبت به وجین در هر سه تاریخ کاشت مشاهده شد. به طوری که مقادیر کاهش یافته در تراکم های گیاهی کمتر، بیشتر از تراکم های گیاهی بیشتر بود. به عبارتی با افزایش تراکم گیاهی، کشاورز قادر خواهد بود تا حدود زیادی از افت عملکرد ناشی از رقابت با علف های هرز جلوگیری نماید. با مقایسه تاریخ های کاشت نخود از نظر حداکثر ماده خشک تولیدی، شاخص سطح برگ بوته های نخود و درصد کاهش عملکرد می توان اظهار داشت که شرایط برای رشد و نمو نخود در تاریخ کاشت اول بهتر بوده است.