اثر محلول پاشی نانوسیلیکون و اسید سالیسیلیک روی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه کلزای بهاره در شرایط محدودیت آبی

چکیده سابقه و هدف: محدودیت آب مهمترین عامل محدود کننده در تولید کلزای بهاره در نواحی مدیترانه ایی نیمه خشک می باشد. استفاده از مواد مغذی با فن آوری نانو و تنظیم کننده های رشد ضمن تاثیر بر فرآیندهای فیزیولوژی گیاه می تواند در ایجاد تحمل به تنش آبی نقش مهمی ایفا کند. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه کلزای بهاره در واکنش به محلول پاشی برگی نانوسیلیکون و اسید سالیسیلیک تحت شرایط محدودیت آب بود. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی ۱۳۹۶ اجرا شد. تیمارهای محدودیت آب (شاهد یا آبیاری کامل، قطع آبیاری در مراحل ساقه روی، گلدهی و دانه بندی) و محلول پاشی سیلیکون به فرم نانودی اکسید سیلیکون (nSiO۲) در سه سطح (صفر، ۶۰ و۳۰۰ میلی گرم در لیتر) و اسید سالیسیلیک (SA) در سه سطح (صفر، ۵/۰ و ۵/۲ میلی مولار) بودند. یافتهها: نتایج نشان داد اثرات اصلی فاکتورهای آزمایش روی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه معنیدار میباشد. در تیمار آبیاری کامل، کمترین سبزینگی برگ (شاخص SPAD) مشاهده شد، با این حال بالاترین میزان این صفت تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی و با محلول پاشی ۶۰ میلی گرم بر لیتر nSiO۲ و ۵/۲ میلی مولار SA بدست آمد. در تیمارهای آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله دانهبندی، محلولپاشی ۳۰۰ میلی گرم بر لیتر nSiO۲ منجر به کاهش معنیدار عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) نسبت به سطح ۶۰ میلیگرم بر لیتر nSiO۲ شد. محلولپاشی ۳۰۰ میلی گرم بر لیتر nSiO۲ توام با مصرف ۵/۰ و ۵/۲ میلیلیتر SA منجر به کاهش معنیدار نشت الکترولیت از غشا (EC) در مقایسه با تیمار شاهد شد. در شرایط عدم محدودیت آب، محلولپاشی ۳۰۰ میلیگرم بر لیتر nSiO۲ بالاترین محتوی نسبی آب (RWC) برگ را موجب شد. همچنین در بین سطوح مختلف اسید سالیسیلیک، بالاترین میزان RWC از محلولپاشی برگی ۵/۲ میلیلیتر SA بدست آمد. در شرایط آبیاری کامل، محلولپاشی ۳۰۰ میلیگرم بر لیتر nSiO۲ توام با ۵/۰ میلیمولار SA، بالاترین عملکرد دانه (۳/۲۸۴۷ کیلوگرم در هکتار) را موجب شد، در حالیکه کمترین میزان این صفت متعلق به تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی و ساقهروی بدون محلولپاشی nSiO۲ و SA بود. نتیجه گیری: نتیجهگیری شد محلولپاشی nSiO۲ و SA به تنهایی و یا توام در هر دو شرایط آبیاری و محدودیت آب تاثیر مثبت بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه نشان داد، با این حال مقدار بالاتر nSiO۲ میتواند نقش بازدارنده روی اثرات مثبت SA داشته باشد.