دگر آسیبی گیاه آلاله داسی (ceratocephalus falcata) بر فعالیت های آنزیمی بذر برخی از گیاهان زراعی در مرحله جوانه زنی

سابقه و هدف: علف های هرز دگر آسیب عمدتا با انتشار مواد بازدارنده به محیط اطراف خود، رشد و نمو گیاهان هم جوار را متاثر می سازند. هر چند نحوه ی عمل این مواد بسیار پیچیده بوده و مراکز هدف آن ها متنوع می باشد ولی در غالب موارد بازداری جوانه زنی بذر یکی از اهداف مهم آن ها به شمار می رود. در این پژوهش ضمن بررسی توانایی دگر آسیبی گیاه آلاله داسی (ceratocephalus falcata) روی جوانه زنی گیاهان ذرت، گندم و آفتابگردان نحوه ی عمل آن روی سیستم های آنزیمی هیدرولیزگر و آنتی اکسیدانت نیز بررسی شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل سه رقم بذر گندم، ذرت و آفتابگردان و غلظت عصاره ی آبی آلاله داسی در پنج سطح شاهد (آب مقطر)، ۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد بود. یافته ها: نتایج درصد جوانه زنی نشان داد که با افزایش سطح غلظت عصاره ی آبی گیاه آلاله داسی درصد جوانه زنی به طور معنی دار کاهش یافت. در تمامی گونه ها در غلظت های ۱۰ درصد و بالاتر جوانه زنی مشاهده نشد. بیشترین درصد جوانه زنی به ترتیب از بذور گندم (۸۸/۹۹ درصد) و ذرت (۳۶/۹۹ درصد) از تیمار شاهد (آب مقطر) حاصل شد. در غلظت ۵ درصد عصاره در تمامی گونه های مورد مطالعه درصد جوانه زنی به زیر ۵۰ درصد کاهش یافت. همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و آلفاآمیلاز نیز تحت تاثیر غلظت عصاره و گونه ی گیاهی قرار گرفت. در اغلب گونه ها فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت تا غلظت ۱۰ درصد عصاره افزایش یافت ولی در غلظت ۲۰ درصد عصاره فعالیت آن ها به طور معنی دار کم شد. بیشترین فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز، کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در بذر ذرت و در سطوح متوسط عصاره ی آلاله داسی مشاهده شد در حالی که کمترین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز و کاتالاز در بذر آفتابگردان و در سطح تیماری ۲۰ درصد غلظت عصاره ی آبی حاصل گردید. غلظت ۲۰ درصد عصاره ی آبی نیز منجر به کمترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در بذر گندم شد. همچنین بیشترین و کمترین فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز به ترتیب مربوط به تیمار ۱۰ درصد در بذر گندم و غلظت ۲۰ درصد در بذر آفتابگردان بود. در تمامی گونه های مورد آزمایش با افزایش غلظت عصاره ی آلاله داسی فعایت آنزیم آلفاآمیلاز به تدریج کاهش یافت. نتیجه گیری: در کل نتایج نشان می دهد آلاله داسی دارای اثر دگر آسیبی بسیار قوی بر جوانه زنی گیاهان مورد مطالعه می باشد. با توجه به نتایج جوانه زنی، گندم دارای حساسیت بالاتری نسبت به دو گیاه دیگر بود. همچنین نتایج نشان می دهد مواد دگر آسیب موجود در عصاره ی آبی گیاه باعث القا تنش اکسیداتیو در بذور در حال جوانه زنی گیاهان می شود که افزایش سطوح فعالیت آنزیم های آنتی-اکسیدانت در غلظت های متوسط عصاره بیان کننده ی این اتفاق بود. همچنین کاهش فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز نشان دهنده ی تداخل مواد بازدارنده با انتقال مجدد اندوخته بذر برای جنین در حال رشد می باشد. در کل تجمع صدمات وارده ی ناشی از تنش اکسیداتیو به ساختارهای بذری و عدم انتقال مجدد اندوخته بذر از دلایل مهم کاهش شدید درصد جوانه زنی در بذور مورد مطالعه بود که می توان از عصاره ی آلاله داسی به عنوان علف کش زیستی جهت کنترل و مدیریت علف های هرز استفاده کرد.