مطالعه ی اثر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر صفات رویشی و ترکیبات دارویی گیاه سرخارگل (Echinaceae purpurea L.)

سابقه و هدف: امروزه گیاهان دارویی از جمله گیاهان مهم اقتصادی هستند که به صورت خام یا فرآوری شده در طب سنتی و مدرن مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرند که روش و نحوه مدیریت در تولید این گیاهان بسیار اهمیت دارد. سرخارگل یکی از گیاهان تیره گل ستاره (Asteraceae) است که بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و همچنین ایران کشت می شود . همه ی اندام های رویشی این گیاه اعم از ریشه، برگ حاوی مواد موثره ارزشمندی می باشد. ترکیبات این گیاه در گذشته و حال برای تصفیه خون، مارگزیدگی، اختلالات تنفسی و عفونت های ویروسی مورد استفاده قرار گرفته است. تحقیقات نشان دادند که عوامل متعددی از جمله آب و هوا، نوع خاک، مدیریت زراعی، تغذیه گیاهان، نحوه ی برداشت، تنش های محیطی و غیره بر میزان ماده موثره گیاهان دارویی تاثیرگذارند که یکی از فاکتورهای زراعی موثر در رشد و عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی، تغذیه گیاهان می باشد. لذا در همین راستا مطالعه ای در خصوص تاثیر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر صفات رویشی و ترکیبات دارویی این گیاه انجام شده است. مواد و روش ها: این آزمایش در دو سال زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، واقع در ماهدشت کرج انجام شد. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از قارچ میکوریزا (Glomus intradices)، اسید هومیک، باکتری محرک رشد (Azotobacter chroococum)، ورمی کمپوست (منبع کود گاوی) و کود شیمیایی ( NPK) که بر روی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) اعمال شد. تیمارها به صورت انفرادی، دو به دو، سه به سه، و شاهد بودند یافنه ها:نتایج مربوط به صفات زراعی نشان داد که اثر اصلی سال و تیمار و همچنین اثر متقابل سال و تیمارهای کودی بر صفات شاخص سطح برگ، تعداد برگ در بوته، وزن خشک برگ و ساقه، تعداد شاخه های اصلی و جانبی گلدهنده، تعدادگل در بوته، تعدد گلبرگ در گل اصلی، وزن خشک کل گل و وزن خشک کل بوته بجز ریشه معنی دار بود و تنها صفات قطر کاپیتول بود که اثرات اصلی سال و اثر متقابل سال در تیمار کودی تاثیری برا این صفت نداشت. این صفات با کاربرد تلفیقی سه گانه کودهای ورمی کمپوست، هیومیک اسید و باکتری افزایش معنی داری نشان داد همچنین در برخی صفات کاربرد ترکیبی میکوریزا+ هیومیک اسید+ باکتری، ورمی کمپوست+ میکوریزا+ هیومیک موجب افزایش صفات رویشی و زایشی در گیاه سرخارگل گردید. براساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل سال در مصرف کود، بیشترین وزن خشک کل گل و وزن خشک کل بجز ریشه به ترتیب با میانگین های ۷۳۰۰ و ۱۸۵۶۷ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار کودی کاربرد ترکیبی ورمی کمپوست، هیومیک اسید و باکتری در سال دوم نمونه برداری بدست آمد و کمترین میزان نیز به ترتیب با میانگین ۴۸۷ و ۲۹۳۰ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد در سال اول آزمایش بود. نتیجه گیری نهایی: بنابراین می توان همین روش استفاده را به کشاورزان توصیه نمود یعنی کاربرد همزمان ورمی کمپوست، باکتری، هیومیک و قارچ میکوریزا بهترین ترکیبات می باشند.