بررسی کارایی استفاده از منابع آب و خاک در تناوب های زراعی رایج در مناطق مختلف استان اصفهان

پژوهش حاضر با استفاده از اطلاعات جمع­آوری شده از تناوب­های زراعی استان اصفهان از طریق پرسشنامه و تلفیق آن با مشاهدات تجربی و شاخص های رایج انجام شد. سه ناحیه اقلیمی اصلی شامل سرد، معتدله و گرم در استان اصفهان حاکم هستند. در هر سه منطقه اقلیمی استان تناوب ها غالبا کوتاه و دربرگیرنده دو یا سه محصول زراعی می­باشند. کارایی استفاده از زمین در منطقه معتدله، منطقه گرم و منطقه سرد استان اصفهان به ترتیب دامنه ای معادل ۹۸-۴۳، ۹۵-۶۰ و ۸۱-۵۰ درصد داشتند. کارایی تولید در تناوب ها تابع نوع محصول بوده و غلات دانه ریز مثل گندم و جو، برخی دانه های روغنی مثل کلزا و گلرنگ و وجود آیش در تناوب ها، کارایی تولید تناوب ها را به کمتر از ۴۰ کیلوگرم در هرروز از تناوب کاهش داده اند. حضور گیاهان علوفه ای با عملکرد بالا (مثل ذرت علوفه ای) به ویژه وقتی در ترکیب با گیاهان غده ای (مثل چغندرقند) و صیفی جات (مثل هندوانه و طالبی) در تناوب قرار می­گیرند، موجب افزایش کارایی تولید تناوب ها (گاهی به بیش از ۲۰۰ کیلوگرم در هرروز تناوب در منطقه معتدل) می­شوند. بهره وری آب در تناوب های زراعی هر سه منطقه استان اصفهان به ندرت به بیش از شش کیلوگرم به ازاء هر مترمکعب می رسد. افزایش تنوع محصولات زراعی در تناوب­ها ضروری­ترین اقدام در تمام مناطق اقلیمی استان محسوب می­شود. تقویت جایگاه گیاهان غده­ای در مناطق معتدل و گرم استان و ارتقاء جایگاه حبوبات در منطقه سرد استان نیز هم توجیه اقتصادی و هم قابلیت اجرایی دارد.