بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم شمال تهران (مطالعه موردی: حوضه آبخیز درکه- ولنجک)

حفاظت از اکوسیستم های طبیعی از موضوعات اساسی در تعدیل اکولوژیک مناطق محسوب می گردد. ارتفاعات شمال تهران یکی از اکوسیستم های طبیعی به شمار می آید که طی دهه های اخیر به دلیل رشد ساخت و سازها و استفاده های نادرست تفرجی مورد تهدید قرار گرفته و چه بسا تداوم این روند، خسارات جبران ناپذیری بر آن وارد نماید. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم حوضه آبخیز درکه- ولنجک است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای TM ۱۹۸۷، ETM+ ۱۹۹۸، و IRS ۲۰۰۹ و الگوریتم حداکثر شباهت (MLC)، به طبقه بندی نظارت شده بارزسازی تغییرات کاربری اراضی پرداخته شد. برای رصد تغییرات پوشش گیاهی از شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (NDVI) استفاده شد. کاربری اراضی منطقه در ۴ کلاس پوشش گیاهی، اراضی ساخته شده، شبکه معابر و اراضی بایر مورد بررسی قرار گرفته شد.نتایج نشان می دهد که از سال ۱۹۸۷ تا سال ۲۰۰۹، پوشش گیاهی در منطقه مطالعاتی روند کاهشی داشته و در مقابل بر محدوده های ساخته شده ، شبکه معابر و اراضی بایر افزوده شده است. در سال ۱۹۸۷، بیش از ۳۷ درصد منطقه به پوشش گیاهی اختصاص داشت، در حالیکه در سال ۲۰۰۹، به ۱۴.۵ درصد کاهش یافته است. همچنین در سال ۱۹۸۷، اراضی ساخته شده و بایر به ترتیب برابر با ۱۰.۷۱ و ۵۱.۹۹ درصد بوده که در سال ۲۰۰۹ به ۱۸.۳۷ و ۶۷.۰۸ درصد افزایش یافته است و این وضعیت، روند ناپایداری در اکوسیستم منطقه را نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی قوانین و مقررات نیز نشان دهنده نارسائی برخی از قوانین و آیین نامه ها (از جمله ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها)، و همچنین تعدد نهادهای تصمیم گیرنده در حفاظت از اکوسیستم های طبیعی پیرامون شهر می باشد