رابطه زمانی- مکانی کانه زایی و ماگماتیسم در کانسار چندفلزی مزرعه (شمال اهر، استان آذربایجان شرقی)

باتولیت شیورداغ از مهم ترین توده های آذرین درونی در شمال باختری ایران است که در توالی رسوبی- آتشفشانی کرتاسه بالایی و ائوسن نفوذ کرده و با کانی سازی مس- آهن- (تنگستن و طلا) همراه است. این باتولیت از فازهای ماگمایی گوناگون (به سن ۳۳ تا ۱۰ میلیون سال پیش) با ترکیب و ویژگی های زمین شیمیایی متفاوت تشکیل شده است. فازهای قدیمی تر (الیگوسن) کالک آلکالن، بیشتر ترکیب گرانیت، گرانودیوریت، سینیت و گابرو دارند و دربردارنده درشت بلورهای پتاسیم فلدسپار و پلاژیوکلاز هستند. ماگمای سازنده این سنگ ها میزان آب کمتری دارد و با کانه زایی بارزی همراه نیستند؛ اما فازهای جوان تر (میوسن) که بیشتر ترکیب کوارتزمونزونیتی نشان می دهند و درشت بلورهای آمفیبول و بیوتیت دارند، از ماگمایی با سرشت آداکیتی پدید آمده اند. این ماگما میزان آب بیشتری داشته است و از دیدگاه مکانی و زمانی، رابطه نزدیکی با کانه زایی های گوناگون داشته است. این رابطه به عنوان الگوی اکتشافی در منطقه شیورداغ پیشنهاد می شود. کانه زایی در منطقه معدن مزرعه به دو صورت توده ای (اسکارنی) و رگچه ای- انتشاری (مرتبط با توده آذرین درونی) رخ داده است. کانی سازی اسکارنی که بیشتر شامل گارنت، اپیدوت، مگنتیت، پیریت و کالکوپیریت است، در سنگ آهک های کرتاسه بالایی رخ داده است؛ اما کانه سازی رگچه ای- انتشاری هم در توده های نیمه آتشفشانی میوسن و هم در توده های درشت بلور الیگوسن رخ داده و با دگرسانی پتاسیک ضعیف و فیلیک همراه است.