بررسی اثر نامتقارن قیمت فرآورده های نفتی بر مصرف فرآورده های نفتی در ایران

یکی از مشکلاتی که امروزه برخی از کشورها همانند ایران با آن رو به رو می باشند، مسئله مصرف بالای فرآورده های عمده نفتی از جمله بنزین و گازوئیل می باشد. که از مهم ترین نهاده های بخش حمل و نقل و بخصوص زیر بخش حمل و نقل جاده ای است. از سوی دیگر، افزایش قیمت حامل های انرژی مدت ها است که در اقتصاد ایران محل بحث و منازعه بوده است و به دلیل اهمیت موضوع و تاثیر آن بر اقتصاد، مطالعات و بررسی های بیشتر و جامع تر در این حوزه ضروری به نظر می رسد. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات نامتقارن قیمت فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) بر مصرف فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) در ایران است. برای تخمین مدل، ابتدا دو متغیری را که بیانگر اثرات نامتقارن هستند با استفاده از روش GARCH محاسبه کرده و سپس اثر این متغیرها بر مصرف بنزین و نفت گاز در ایران با استفاده از تکنیک تابع عکس العمل آنی ( IRF ) و تجزیه و تحلیل واریانس ( VDC )، بررسی می گردد. برای این بررسی از داده های سالانه طی دوره زمانی ۱۳۹۴ - ۱۳۷۰ استفاده می شود. نتایج حاکی از آن است که، قیمت بنزین دارای اثر نامتقارن بر مصرف بنزین می باشد، و قیمت نفت گاز نیز دارای اثر نامتقارن بر مصرف نفت گاز می باشد. و رابطه منفی بین مصرف فرآورده های نفتی (بنزین و نفت گاز) و شوک مثبت و منفی قیمت وجود دارد، به گونه ای که در هر دو متغیر شوک مثبت قیمتی تاثیر بیشتری نسبت به شوک منفی قیمتی دارد.