بررسی اثر کنترل آلودگی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر کیفیت محیط زیست کشورهای منطقه ی منا

سابقه و هدف: با افزایش آلودگی­ها و بحران­های محیط زیستی، دولت­ها بر آن شده­اند مجموعه­ای از سیاست­ها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئله­ای است که از سوی بسیاری از سیاست­گذاران و دولت­ها نادیده گرفته می­شود. هدف این مطالعه پاسخ به این سوال است که چه میزان تغییر در سیاست­ها و قوانین محیط زیستی می تواند روی کنترل آلودگی­ها موثر باشد و از طرف دیگر آیا قوانین کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی می تواند روی کاهش انتشار آلاینده­های محیط زیستی موثر باشد یا خیر؟ مواد و روش­ها: این مطالعه به بررسی اثرات مقررات محیط زیستی بر عملکرد آن می­پردازد. داده­های مورد استفاده در این مطالعه از نوع ترکیبی و برای ۱۸ کشور (منطقه منا) در دوره ۱۹۹۰ - ۲۰۱۷ می­باشد. در این مطالعه از سه سنجه میزان پساب­ها، انتشارات  و انتشار سایرگازهای گلخانه­ای برای تعیین کیفیت محیط زیست بهره برده شده است. روش مورد استفاده، روش GMM تفاضل مرتبه­ی اول است که می­تواند با درون­زایی نهفته داده­ها مقابله نماید و امکان پویایی را برای تخمین­ها فراهم آورد. استفاده از آزمون سارگان در این مدل، آزمون تشخیص محدودیت­ها بود و فرض صفر آن بیش از حد مشخص بودن محدودیت­ها را در مدل GMM نمایش می­دهد. نتایج و بحث: نتایج حاصل از مطالعه، در قالب سه مدل اساسی مورد بررسی و سنجش قرار می­گیرد. مدل اول براساس چهار متغیر صنعتی شدن، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، قوانین و مقررات محیط زیستی و قوانین و مقررات کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد بررسی قرار گرفت و در مدل­های ۲ و ۳ به ترتیب اثر متغیرهای جمعیت و تولید ناخالص داخلی و توان دوم تولید ناخالص داخلی آزمون اثر جمعیت و نظریه محیط زیستی کوزنتس بررسی قرار گرفت. اعمال قوانین و مقررات کنترل محیط زیستی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی به­خوبی می توانند عامل کنترل انتشار آلاینده­های هوا باشند. اثر قوانین محیط زیستی روی انتشار پسآب­ها مثبت بوده و سبب افزایش سطح انتشار این آلاینده می­گردد. علامت ضریب اثر جمعیت در مورد سال­های مورد بررسی در این مطالعه دارای علامت­های مختلف به دست آمد، اثر شاخص­های محیط زیستی در مدل معنی دار بوده، اما اثر پساب­های صنعتی در میان آلاینده ها اثر محیط زیستی را با عدم اطمینان مواجه خواهد ساخت. سرمایه گذاری مستقیم خارجی عامل بسیار مهمی در انتشار آلاینده­ها پس از انتشار پساب ها و انتشار سایر گازهای گلخانه­ای است. ضریب متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در هر سه مدل برای پساب ها در سطح ۱ درصد معنی­دار بوده و به­ترتیب برابر ۴۸۱/۱، ۳۷۱/۱ و ۰۳۶/۲ در مدل­های ۱ تا ۳ است. نتیجه­ گیری: اثر منفی سرمایه گذاری مستقیم خارجی نشان می­دهد که منطقه­ی منا می­تواند محلی برای جانمایی صنایع آلوده کننده در جهان باشد. نبود قوانین و مقررات (مالیات سبز) در کنار سوبسیدهایی که حذف آن به­عنوان اثری از کنترل آلودگی در نظر گرفته می­شود، این منطقه را به هدف انتقال صنایع آلاینده در برنامه ریزی کشورهای توسعه یافته تبدیل خواهد نمود. پیشنهادی اساسی در این زمینه، تشکیل سازمان حفاظت از محیط زیست منطقه­ای در کشورهای منطقه منا و اخذ مالیات بر سرمایه گذاری در سطح بالاتر است.