اعتمادالسلطنه ، وزیر مترجم (با نظری بر ترجمه خرنامه)

مقاله حاضر تلاشی برای آشنایی هر چه بیشتر با محمد حسن خان صنیع الدوله معروف به اعتمادالسلطنه مترجم مخصوص ناصرالدین شاه می باشد. با مطالعه کتاب خاطرات وی پی می بریم که او بخش عظیمی از زندگی خود را به ترجمه گذرانده و نقش مهمی در اداره دارلترجمه و بکارگیری مترجمان ماهر ایفا کرده است. در اینجا رویکردهای وی در ترجمه با نظری بر ترجمه خرنامه مطرح شده است که با توجه به آزادی عمل بیش از حد در ترجمه این اثر و تغییر در نام و ماهیت شخصیت های اثر، افزایش و کاهش و بکارگیری اثر در بیان دیدگاه های سیاسی و اجتماعی، تنها اقتباسی از کتاب اصلی شمرده می شود، بطوریکه در چاپ سنگی آن هم نامی از مولف اصلی آورده نشده است. با توجه به فراوانی آثار ، در انتساب این آثار به اعتمادالسطنه شک و تردید وجود داشته که در این مقاله سه دیدگاه در رابطه با وی مطرح می شود و صحت و سقم هر کدام از آنها تا حدی مورد بررسی قرار می گیرد.