ارزیابی و ارتقاء تعدادی از مدل های برآورد بارهای رسوبی در رودخانه های منتخب آذربایجان شرقی با استفاده از داده های صحرایی

ارائه مدلهای پیشبینی بار رسوب یکی از موضوعات مورد علاقه پژوهشگران مهندسی رودخانه در کشورهای مختلف است. اگرچه مطالعات بسیاری بر رودخانههای مختلف در دنیا انجام و معادلات زیادی پیشنهاد شده است، اما به دلیل پیچیدگی های فرایند انتقال رسوب، ناپایداری های اقلیمی و تغییرات بستر رودخانه، تاکنون معادله ای که برای شرایط مختلف اقلیمی مورد اعتماد باشد، ارائه نشده است. این پژوهش با استفاده از داده های اندازه گیری شده از رودخانه قزل اوزن به عنوان یکی از مهمترین رودخانه های ایران و از عوامل مهم انتقال رسوب به سد سفی درود، و همچنین رودخانه آجی چای که از مهمترین رودخانه های حوضه دریاچه ارومیه بشمار می آید، به بررسی و ارزیابی ۱۲ معادله انتقال بار بستر که با شرایط منطقه مطالعاتی تطابق بیشتری دارند، و معادله بار معلق اینشتین پرداخته است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهند که به ترتیب معادلات ژولین و فنراین برای داده های ایستگاه پل دختر و معادلات ژولین و انگلاند و فردسو در ایستگاه استور تقریب مناسب تری از باربستر نسبت به سایر معادلات مورد بررسی برای رودخانه قزل اوزن ارائه میدهند. در رابطه ژولین به عنوان مناسب ترین رابطه برای ایستگاه استور و پل دختر بترتیب ۵۸/۳۳ و ۲۰/۸۳ درصد از داده ها در دامنه ی نسبت ناجوری بین ۰/۵ تا ۲ قرار می گیرند. همچنین ارزیابی بار معلق در هر دو ایستگاه این رودخانه بیانگر بیش برآورد بار معلق بوسیله رابطه اینشتین است. نتایج بار بستر رودخانه آجی چای نشان می دهند که در ایستگاه ونیار بترتیب معادلات چنگ و میر -پیتر و مولر، در ایستگاه مرکید معادلات میر-پیتر و مولر و چنگ و در ایستگاه ارزنق معادلات ژولین و فنراین نتایجی در دامنه دادههای اندازهگیریشده ارائه می دهند. در ایستگاه ونیار رابطه چنگ، در ایستگاه مرکید هر دو رابطه میر -پیتر و مولر و چنگ و در ایستگاه ارزنق رابطه ژولین بترتیب با ۴۰، ۴۰ و ۵۰ درصد از داده ها در دامنه ی نسبت ناجوری بین ۰/۵ تا ۲ به عنوان مناسب ترین معادلات شناخته می شوند.