بررسی روش شناسی مطالعات اجتماعی و نظام بهره برداری در شبکه های آبیاری و زهکشی استان آذربایجان شرقی

با توجه به اهمیت و حساسیت مسائل اجتماعی در اجرا و بهره بردای از طرح های توسعه منابع آب، وزارت نیرو از سال ها پیش مطالعات گسترده ای را آغاز کرده و بررسی های اجتماعی و اقتصادی را در کنار مطالعات فنی اجباری نموده است. با این وجود طبق بررسی های انجام گرفته در خصوص گزارش های تهیه شده توسط مشاورین، همچنین اعتراف کارشناسان مرتبط، نتیجه چندان رضایت بخش نبوده و این مطالعات بستر لازم برای بهره برداری بهینه از منابع آب و جلب مشارکت مردم را فراهم نکرده است. به نظر می رسد عدم بهره گیری از روش های مناسب پژوهشی یکی از مهمترین دلایل آن باشد. لذا به منظور ارتقای کیفیت مطالعات اجتماعی و نظام بهره برداری، از میان ۲۱ مطالعات اجتماعی انجام یافته در سطح استان آذربایجان شرقی توسط شرکت آب منطقه ای این استان، سه نمونه به دلایل توجیهی انتخاب و از لحاظ متدولوژی (روش شناسی) مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی روش شناسی مطالعات چهار گام اساسی برای هر کدام از این شبکه ها انجام گرفته است. در گام اول گزارشات موجود با شرح خدمات ارائه شده توسط سازمان مقایسه شد. در گام دوم گزارشات ارائه شده بوسیله هنجارهای علمی مطالعات اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفت. در گام سوم نظر کارشناسان در مورد روش شناسی مطالعات مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت مطالعه میدانی برای فهم چگونگی ارتباط محقق با میدان ومیزان رضایت بهره برداران از اطلاع رسانی و رفتار محقق انجام گرفت. روش شناسی مطالعات اجتماعی انجام یافته در سه شبکه آبیاری و زهکشی نمونه، بر اساس تئوری های پارسنز و مرتون بوسیله سه شاخص معیارمندی، اعتبار و انسجام مورد ارزشیابی قرار گرفته و بر اساس نتایج پژوهش، روش شناختی مناسب مطالعات اجتماعی شبکه های آبیاری و زهکشی پیشنهاد گردیده است.