اثر تاریخ کاشت پاییزه برخصوصیات فنولوژیک و مورفولوژیک ژنوتیپ های متحمل به سرمای عدس (Lens culinaris Medik.) در شرایط مشهد

با وجود شناسایی تعدادی ژنوتیپ عدس متحمل به سرما جهت کاشت پاییزه در مناطق مرتفع شمال شرق ایران، شناخت ویژگی های فنولوژیکی و مورفولوژیکی این ژنوتیپ ها نیازمند اطلاعات بیشتری است. لذا این آزمایش با هدف بررسی صفات مذکور در کشت پاییزه در سال زراعی ۸۷-۱۳۸۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مشهد اجرا شد و طی آن ۱۹ ژنوتیپ عدس حاصل به­ گزینی از ۲۲۰ ژنوتیپ طی دو سال در شرایط آب و هوایی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در نهم آبان کشت شدند. پیش از سرمای زمستان تیپ و مرحله رشدی ژنوتیپ ها تعیین شد. ویژگیهای فنولوژیک (تعداد روزهای کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا گلدهی و گلدهی تا رسیدگی) در طول فصل رشد و صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و مجموع طول شاخه ها در بوته ) نیز در پایان فصل رشد اندازه گیری و ثبت گردید. تفاوت میان ژنوتیپ های مورد آزمایش از نظر صفات مذکور معنی دار (۰/۰۵≥P) بود. ژنوتیپ های MLC۲۵ و MLC۲۰ به ترتیب با ۷ و ۹ روز کمترین تعداد روز از کاشت تا سبز شدن را دارا بودند. قبل  از سرمای زمستان ژنوتیپ MLC۱۸۵ با ۸ برگ پیشرفته­ ترین مرحله رشدی را داشت. از نظر تیپ رشدی قبل از زمستان  نیز ۵ ژنوتیپ ایستاده، ۸ ژنوتیپ نیمه خوابیده و ۶ ژنوتیپ خوابیده بودند. از نظر دوره رشد رویشی ژنوتیپ های MLC۲۹ ، MLC۲۰ با ۱۵۹ روز و توده محلی با ۱۵۷ روز بیشترین تعداد روز از سبز شدن تا گلدهی را دارا بودند. از نظر ارتفاع ژنوتیپ MLC۲۹ با ۴۳ سانتی متر بیشترین ارتفاع را داشت. توده محلی و MLC۲۰ به ترتیب با ۲۰ و ۱۸ شاخه در بوته از نظر این صفت نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری داشتند. ژنوتیپ MLC۲۰ و توده محلی به ترتیب با ۳۴۰ و ۳۲۴ سانتی متر از نظر مجموع طول شاخه در بوته از سایر ژنوتیپ ها برتر بودند. در این آزمایش همبستگی مثبت و معنی داری بین دوره های رشد رویشی و زایشی با ارتفاع گیاه (به ترتیب **۰/۶۱=r و **۰/۵۷=r ) ، تعداد شاخه در گیاه (**۰/۷۷=r و**۰/۵۷=r ) و مجموع طول شاخه در هر گیاه (**۰/۷۳=r و **۰/۴۹=r) مشاهده شد. بین دوره های رشد رویشی و رشد زایشی نیز همبستگی مثبت و معنی دار (**۰/۷۱=r) وجود داشت.