کاربرد سنجش از دور در برآورد تبخیر و تعرق واقعی در تعیین نیاز آبی، مطالعه موردی

برآورد تبخیر و تعرق یکی از پارامترهای مهم درتوازن هیدرولوژیکی برنامه ریزی و مدیریت منابع آب است. به همین دلیل تخمین مقادیر تبخیر و تعرق در مقیاس های زمانی و مکانی ضروری می باشد. گرچه محاسبه ی تبخیر و تعرق در مقیاس های کوچک صحرایی و با استفاده از لایسیمترها از دقت بالایی برخوردار است، اما این روش ها از لحاظ مکانی دارای محدودیت برآورد نقطه ای می باشند به این منظور استفاده از فن آوری سنجش از دور، با توجه به امکان برآورد مکانی اطلاعات می تواند رویکرد مناسبی جهت پاسخ به این محدودیت باشد. از مطرح ترین مدل های در این زمینه، می توان به الگوریتم SEBAL اشاره کرد. هدف از این مطالعه، به دست آوردن تبخیر و تعرق واقعی (Eta) با استفاده از الگوریتم SEBAL در طی سال ۲۰۰۸ میلادی در منطقه بن- سامان واقع در حوضه ابریز گاوخونی است. با وجود اختلافات بین دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری، منطقه بن- سامان که پایین دست سد زاینده رود و قسمتی از آن در استان اصفهان و قسمتی دیگر در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد، منطقه حساسی است. به این دلیل دسترسی و محاسبه نیاز آبی این منطقه می تواند راه گشای این مشکل باشد. بدین منظور، سری زمانی تصاویر سنجنده MODIS از ماهواره Terra تهیه و تبخیر و تعرق واقعی منطقه به صورت روزانه در سال ۲۰۰۸ میلادی برآورد گردید. به منظور ارزیابی عملکرد الگوریتم SEBAL روی منطقه نکوآباد واقع در حوضه نجف آباد این الگوریتم اجرا شد و از سه روش متفاوت جهت صحت سنجی نتایج استفاده شد. ۱- استفاده از روش بنمن- مونتیت: به دلیل در دسترس نبودن ابزارهای مذکور در منطقه مطالعاتی، برای ارزیابی نتایج حاصل از محاسبات تبخیر و تعرق واقعی سالانه، از یک روش مقایسه نتایج با مقادیر به دست آمده از روش بتمن- مونتیت استفاده شده که نشان از همبستگی ۹۰/۴۷ درصدی مقادیر تبخیر و تعرق واقعی به دست آمده از الگوریتم SEBAL و تبخیر و تعرق مرجع به دست آمده از روش بتمن- مونتیت می باشد. ۲- استفاده از نشت تبخیر (روش اورنگ): به دلیل در دسترس نبودن ابزارهای مذکور در منطقه مطالعاتی، برای ارزیابی نایج حاصل از محاسبات تبخیر و تعرق واقعی سالانه، از یک روش مقایسه نتایج با مقادیر به دست آمده از تبخیر و تعرق به وسیله نشست تبخیر با معادله اورنگ استفاده شد که نشان از همبستگی ۸۶/۷۲ درصدی مقادیر تبخیر و تعرق واقعی به دست آمده با SEBAL و تبخیر و تعرق مرجع به دست آمده با روش اورنگ می باشد. ۳- روش بیلان: در این روش با وارد کردن حجم برداشت از چاه در منطقه، بارش، رواناب ورودی و خروجی در بیلان پارامتر تبخیر و تعرق به عنوان مجهول محاسبه شد و با نتیجه خروجی از الگوریتم SEBAL مقایسه شد که نشان از درصد خطای نسبی ۷/۲۱ شد که مقدار قابل قبولی است. روش SEBAL میزان تبخیر و تعرق واقعی را در منطقه نکوآباد ۱۱۴۳ میلی متر و در منطقه بن- سامان ۲۲۸/۱۶ میلی متر برآورد کرده است.