طراحی برنامه توانبخشی شناختی سرور مبتنی بر رایانه و بررسی تاثیر آن بر کارآمدی هجی کردن و پردازش دیداری – واج شناختی دانش آموزان نارساخوان – نادرست نویس

زمینه و هدف: ضعف دانش ­آموزان نارساخوان­ – نادرست­ نویس در رمزگردانی، ذخیره و بازیابی نظام آوایی و نوشتاری سبب می­شود تدوین و اجرای برنامه­ های مداخله­ ای سودمند در زمینه اختلال­های یادگیری خاص اهمیت دو چندانی یابد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر طراحی برنامه توانبخشی شناختی سرور مبتنی بر رایانه و بررسی اثر آن بر کارآمدی هجی کردن و پردازش دیداری – واج­ شناختی دانش­ آموزان نارساخوان – نادرست­نویس بود. روش: پژوهش از نوع شبه ­تجربی با طرح پیش ­آزمون - پس­ آزمون و دوره پیگیری سه ماهه با گروه گواه بود. جامعه­ آماری را تمام دانش­ آموزان پسر کلاس سوم ابتدایی با اختلال نارساخوانی – نادرست­نویسی مراجعه کننده به مراکز اختلال­ های یادگیری شهرستان کاشان در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ تشکیل داد. برای انتخاب نمونه ۲۰ دانش­آموز نارساخوان – نادرست­نویس بر اساس آزمون­ های تشخیصی (فهرست تشخیصی نشانگان نارساخوانی ساختاریافته بر اساس ملاک ­های پنجمین ویرایش کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­ های روانی، آزمون هوشی وکسلر کودکان و مقیاس درجه ­بندی کانرز) به روش نمونه ­گیری هدفمند انتخب شده و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی و گواه جایدهی شدند (هر گروه ۱۰ نفر). پس از اجرای پیش­آزمون­های اختلال بیان نوشتاری - مولفه دیکته (باعزت، ۱۳۸۹) و پردازش دیداری-و اج­شناختی (حسینی، مرادی، کرمی نوری، حسنی و پرهون، ۱۳۹۵)، گروه آزمایشی تحت مداخله برنامه توانبخشی شناختی سرور مبتنی بر رایانه قرار گرفتند و گروه گواه مداخله ­ای دریافت نکردند. بلافاصله پس از اتمام مداخله، پس­ آزمون­های مذکور بر روی گروه­ها به صورت همزمان اجرا شد. همچنین آزمون­ های پیگیری نیز پس از گذشت سه ماه بر روی گروه­ها اجرا شد. داده ­های آماری با روش تحلیل واریانس چندمتغیره اندازه­گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.   یافته ­ها: نتایج نشان داد ۲۰ جلسه توانبخشی شناختی تکلیف درست­ نویسی و تکلیف رنگ در برنامه­ نرم­افزاری سرور موجبات کاهش خطاهای هجی کردن و بهبود پردازش دیداری – واج ­شناختی گروه آزمایش در مراحل پس آزمون و پیگیری را فراهم کرد (۰/۰۱p<). نتیجه­ گیری: بر اساس یافته­ های پژوهش حاضر می­ توان چنین نتیجه گرفت که استفاده از تمرینات تکلیف درست­نویسی و تکلیف رنگ در برنامه توانبخشی شناختی سرور مبتنی بر رایانه بر هجی کردن و پردازش دیداری – واج­ شناختی دانش ­آموزان نارساخوان – نادرست ­نویس، اثربخش است. در نتیجه می­توان آن را به عنوان یک روش توانبخشی سودمند به متخصصان و درمانگران حوزه اختلال­ های یادگیری خاص پیشنهاد داد.