بررسی و ارزیابی کیفیت پساب تصفیه خانه ها به منظور استفاده در کشاورزی (مطالعه موردی – پساب تصفیه خانه های شهر مشهد)

با توجه به بحران کمی و کیفی منابع آب و لزوم به کارگیری منابع آب نامتعارف در بخش کشاورزی، لازم است تا تحقیقاتی در زمینه بررسی کیفیت پساب تصفیه خانه های فاضلاب به منظور
کاهش اثرات نامطلوب کاربرد آن در کشاورزی انجام گیرد. تحقیق حاضر به ارزیابی کیفیت پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهر مشهد (اولنگ، پرکندآباد (۱) و پرکندآباد (۲)) از نقطه نظر کاربرد در آبیاری محصولات کشاورزی می پردازد. برای این منظور به مدت یک سال ( ۱۳۸۸ ) و در طی ۲۴ نوبت، نمونه هایی از پساب تصفیه خانه های مذکور گرفته شد و پارامترهای کیفی فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی متعددی مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج به دست آمده دلالت بر این دارد که کاربرد پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهر مشهد در کشاورزی، از نقطه نظر پارامترهای رنگ، چربی و روغن، تراکم کل کلی فرم ها و کلی فرم های مدفوعی، غلظت یون های سدیم، بی کربنات و نیز شاخص RSC با محدودیت شدید مواجه است. همچنین پساب این تصفیه خانه ها از نظر میزان هدایت الکتریکی، غلظت نیتروژن کل و نیز شاخص های SAR و Ca:Mg در طبقه آب هایی با محدودیت کاربرد کم تا متوسط قرار می گیرد. شایان ذکر است که کیفیت پساب تصفیه خانه های مذکور از نقطه نظر مقادیر pH، غلظت یون های منیزیم، سولفات، بور، کروم، کادمیوم، سرب و نیکل و همچنین شاخص نفوذپذیری دونین مطلوب ارزیابی می گردد. پتانسیل تامین آب برآورد شده برای تصفیه خانه های فاضلاب شهر مشهد در آبیاری محصولات گندم، جو، گوجه فرنگی، یونجه، ذرت علوفه ای، چغندر قند و سیب زمینی، بر اساس نیاز آبی آن ها، به ترتیب معادل ۱۸۷۴، ۲۰۲۸، ۲۰۲۱، ۴۳۸۳، ۲۱۲۴، ۲۳۰۵ و ۲۰۲۵ هکتار است. از نقطه نظر نیتروژن کل (N) ارزش کودی بالقوه پساب تصفیه خانه های  فاضلاب اولنگ، پرکندآباد (۱) و پرکندآباد (۲) به ترتیب معادل ۳۱۹۰، ۲۶۷۴ و ۶۹۴۵ کیلوگرم در سال و از نظر فسفر ((PO(۴) نیز به ترتیب معادل ۱۲۳۷، ۱۰۰۴ و ۳۴۹۲ کیلوگرم در سال می باشد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که استفاده از پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهر مشهد در آبیاری محصولات کشاورزی، چنان چه بدون برنامه ریزی و مدیریت صحیح انجام گیرد، می تواند منشا اثرات نامطلوبی بر خاک، محصول، سیستم آبیاری و از همه مهم تر بهداشت و سلامت جامعه باشد.