تهیه مدل درساتیک به منظور ارزیابی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی ناحیه خرامه با استفاده از GIS

منطقه مورد مطالعه تحت عنوان دشت داریان و خرامه در شمال شرق شهر شیراز وغرب دریاچه بختگان واقع شده و از لحاظ تقسیمات جغرافیایی جزء شهرستان شیراز در استان فارس محسوب می گردد. حوضه آبریز این دشت ۱۴۵۵/۲ کیلومتر مربع مساحت داشته و از شرق بوسیله دریاچه بختگان، از شمال و غرب بوسیله حوضه آبریز دشت مرودشت و از جنوب بوسیله حوضه آبریز دریاچه مهارلو محصور گردیده است. دشت داریان و خرامه با وسعت ۸۴۷ کیلومتر مربع شکلی آشیده داشته و در راستای شمال غربی جنوب شرقی گسترش یافته است . ارتفاع متوسط این حوضه بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و شیب آن ازحد ناچیزتا ۷۵ درصد متغیر می باشد. میانگین بارش در این منطقه بر اساس آمار ۳۲ ساله برابر ۲۵۱/۷ میلیمتر می باشد. منطقه مورد مطالعه از نظر زمین شناسی بخشی از زون چین خورده زاگرس محسوب می گردد. سازندهای رخنمون شده در منطقه بترتیب قدمت شامل هرمز ( گنبد نمکی )، فهلیان، گدوان و داریان ( گروه خامی )، کژدمی و سروک ( گروه بنگستان )، گورپی، تربر، ساچون، آسماری و جهرم، رازک، آغاجاری، بختیاری و آبرفتهای دوران چهارم می باشد. در این طرح، آبخوان خرامه با توجه به توسعه مناطق شهری و رونق فعالیتهای آشاورزی و واحدهای صنعتی، از نظر پتانسیل آلودگی مورد بررسی قرار گرفته است. پتانسیل آلودگی در این تحقیق بر اساس مدل دراستیک و با بهره گیری از امکانات سیستمهای اطلاعات جغرافیائی ارزیابی شده است. نام مدل دراستیک از قرار گرفتن حروف اول پارامترهائی است آه در ارزیابی آلودگی آبخوان تاثیر دارند. این لایه ها عبارتند از : لایه عمق سطح ایستایی [D]، لایه شبکه تغذیه [R]، لایه سفره [A]، لایه خاک سطحی [S]، لایه توپوگرافی [T، لایه نیمه اشباع میانی [I]]، و لایه هدایت هیدرولیکی [C]. این پارامترها در قالب هفت لایه اطلاعاتی به سیستم اطلاعات جغرافیائی خورانده شده و با اعمال رتبه بندی و وزن دهی مناسب و سپس تلفیق لایه ها ، لایه جدیدی به نام
شاخص دراستیک به دست می آید. جهت اجرای مدل، لایه های اولیه مدل تهیه و بر اساس اوزان پیشنهادی طراح این مدل، نقشه شاخص دراستیک محدوده مطالعاتی تهیه گردید. به منظور واسنجی مدل و انتخاب وزنهای واقعی، بیش از ۴۰ نمونه آب زیرزمینی آبخوان جمع آوری و مقادیر یون نیترات هر نمونه اندازهگیری گردید. در مرحله بعد با تعریف شاخص خطا (q) و توجه به مقادیر یون نیترات اندازه گیری شده، مدل دراستیک محدوده مطالعاتی واسنجی گردیده است. وزنهای جدید انتخابی مدل دراستیک واسنجی شده به شرح ذیل میباشند : لایه عمق سطح ایستایی [D]: ۵، لایه شبکه تغذیه [R]: ۱، لایه سفره [A]: ۳، لایه خاک سطحی [S]: ۵، لایه توپوگرافی [T]: ۵، لایه نیمه اشباع میانی [I]: ۵، لایه هدایت هیدرولیکی [C]: ۳. با توجه به رده بندی آیفیت آب بر اساس غلظت یون نیترات ، رده بندی مدل دراستیک صورت گرفته و بر اساس این رده بندی نقشه شاخص دراستیک محدوده مطالعاتی نهائی گردیده است. بر اساس نقشه شاخص دراستیک نهائی شده مشخص شده است که ۱۵/۶۳% پهنه مورد مطالعه از نظر پتانسیل آلودگی در رده نسبتا پائین، ۸۴/۲۵% در رده میانه و آمتر از ۱% در رده بالا قرار میگیرد. نتایج این تحقیق نشان میدهد آه میزان آلودگی و پتانسیل آلودگی آبخوان نسبتا بالا بوده و حتی در مناطق اطراف خرامه میزان آلودگی بیش از مقادیر پیش بینی شده مدل میباشد آه این مسئله توجه و مراقبت آبخوان خرامه را توسط مراجع ذیصلاح ایجاب می کند.